Vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam

Chủ nhiệm: TS. Nguyễn Huyền Hạnh

Năm đăng ký: -1

Năm nghiệm thu: -1

Tóm tắt:

BÁO CÁO CHẮT LỌC ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CẤP BỘ

“Vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam”

Chủ nhiệm đề tài: TS. Nguyễn Huyền Hạnh

1. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: Luận giải rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước, từ đó đề xuất quan điểm, giải pháp hoàn thiện vị trí, vai trò, nội dung quyền hành đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. 

2. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài:

Để thực hiện mục tiêu trên, đề tài có những nhiệm vụ sau:

Một là, Luận giải cơ sở lý luận về vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước.

Hai là, Đánh giá thực trạng xác định vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam từ năm 1945 đến nay .

Ba là, Phân tích bối cảnh, yêu cầu và đề xuất quan điểm, giải pháp hoàn thiện vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Việt Nam trong thời gian tới.

3. Kết cấu của đề tài:

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, đề tài có kết cấu gồm 3 chương:

Chương 1. Những vấn đề lý luận về vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước;

Chương 2. Thực tiễn xác định vị trí, vai trò, nội dung của quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam;

Chương 3. Quan điểm, giải pháp hoàn thiện vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam.

4. Một số điểm mới của đề tài

4.1. Chương 1, đề tài luận giải cơ sở lý luận về vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước.

- Những vấn đề chung về quyền lực nhà nước và tổ chức quyền lực nhà nước
- Mô hình tổ chức quyền hành pháp

- Vị trí, vai trò của quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước

- Những yếu tố ảnh hưởng đến xác định vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước.

- Kinh nghiệm một số nước trên thế giới về xác định vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

4.2. Chương 2 Thực tiễn xác định vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam.

Trong chương 2 đề tài đã Đánh giá thực trạng xác định vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam từ năm 1945 đến nay.

- Khái quát quy định pháp luật về vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp qua các bản Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980, 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001), 2013;

- Thực tiễn xác định và thực hiện vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam hiện nay trên các nội dung:

+ Thực tiễn xác định và thực hiện quyền hành pháp

+ Mối quan hệ giữa Chính phủ và các thiết chế trong việc thực thi quyền hành pháp

+ Mối quan hệ của Chính phủ với chính quyền địa phương trong thực hiện quyền hành pháp

- Những vấn đề đặt ra xác định vị trí, vai trò, nội dung của quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam hiện nay
Một là, hoàn thiện các quy định về vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, để bảo đảm Chính phủ có thể thực thi hiệu quả quyền hành pháp và quản lý nhà nước trên tất cả các ngành, lĩnh vực và các mặt của đời sống xã hội.

Hai là, tiếp tục hoàn thiện các quy định về quản lý nhà nước để Chính phủ có thể tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, thay cho việc quản lý trực tiếp, vi mô. 

Ba là, nghiên cứu làm rõ phạm vi của quyền hành pháp của Chính phủ trong mối quan hệ với quyền lập pháp của Quốc hội, quyền tư pháp của Tòa án nhân dân và quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân.

Bốn là, Đề cao trách nhiệm của Chính phủ, người đứng đầu Chính phủ đối với nhiệm vụ quản lý và sự giám sát chặt chẽ có hiệu lực, hiệu quả đối với Chính phủ cũng như hệ thống hành chính nhà nước. Quy định rõ cơ chế chịu trách nhiệm của Chính phủ và các thành viên Chính phủ, đổi mới cơ chế phân công và phối hợp giữa các thành viên Chính phủ nhằm bảo đảm kết hợp hài hòa giữa sự quản lý thống nhất của tập thể Chính phủ với đề cao vai trò, trách nhiệm, tính chủ động, sáng tạo của từng thành viên Chính phủ.

Năm là, tăng cường kỷ cương, kỷ luật, trách nhiệm, liêm chính trong hoạt động của Chính phủ, bảo đảm các thành viên Chính phủ thực hiện công khai, minh bạch và có trách nhiệm giải trình đầy đủ đối với mọi vấn đề thuộc chức trách, nhiệm vụ được giao với Thủ tướng Chính phủ, Quốc hội, đại biểu Quốc hội và Nhân dân.

Sáu là, Nghiên cứu để phân định rõ ràng, cụ thể hơn trong phân công lao động trong nội bộ hệ thống tổ chức quyền hành pháp, theo đó cần phân tách rõ ràng hơn giữa công việc và những nhà hành pháp chính trị (những người thực hiện hoạch định chính sách quốc gia) với công việc thực thi chính sách, hoạt động hành chính công vụ mang tính chuyên nghiệp của công chức trong quá trình thực thi nhiệm vụ, quyền hạn.

4.3. Chương 3, Đề tài tập trung phân tích bối cảnh, yêu cầu và đề xuất quan điểm, giải pháp hoàn thiện vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của Việt Nam trong thời gian tới
4.3.1. Bối cảnh, yêu cầu của tình hình mới
- Yêu cầu của đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả
- Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
- Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế

 - Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước

4.3.2. Quan điểm
- Việc hoàn thiện vị trí, vai trò nội dung quyền hành pháp phải đặt trong tổng thể hoàn thiện các cơ quan trong bộ máy nhà nước theo nguyên tắc phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực nhà nước. Việc xác định, cơ cấu lại nhiệm vụ, thẩm quyền của Chính phủ cũng cần được tiến hành song song, đồng bộ với việc cơ cấu lại nhiệm vụ, chức năng, thẩm quyền của Quốc hội, Chủ tịch nước và cơ quan tư pháp. Chỉ có như vậy mới tạo ra được các cải cách có tính đồng bộ, đảm bảo sự thống nhất của quyền lực nhà nước và sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp.  

- Trong tổ chức quyền lực nhà nước và mối quan hệ với các nhánh quyền lực khác là lập pháp và tư pháp, hành pháp phải giữ vai trò trung tâm để biến các mục tiêu, chiến lược phát triển của đất nước thành hiện thực.  

- Xây dựng “quyền hành pháp mạnh” - Chính phủ với quyền hành pháp phải đảm nhận chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn quan trọng trong quản lý và thúc đẩy phát triển các mặt của đời sống xã hội, thực sự là Chính phủ kiến tạo, Chính phủ phục vụ trong bối cảnh đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả.

- Nội dung của quyền hành pháp cần tập trung vào quản lý vĩ mô toàn xã hội bằng chính sách, pháp luật, bằng kế hoạch, quy hoạch có tính chiến lược, định hướng cho hành động của người dân và doanh nghiệp.

- Từng bước thực hiện và hoàn thiện sự phân quyền trong nhánh quyền lực hành pháp.   

4.3.3. Một số giải pháp
- Hoàn thiện thể chế, pháp luật về vị trí, nội dung của quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước  

+ Cần xác định đúng tính chất, vị trí quyền hành pháp và quyền độc lập của Chính phủ với vai trò là cơ quan thực hiện quyền hành pháp

+ Cần xác định rõ nội dung, phạm vi của quyền hành pháp

- Giải pháp về tổ chức bộ máy

+ Tăng cường thẩm quyền, trách nhiệm và mối quan hệ qua lại giữa Chính phủ với các thiết chế quyền lực khác nhằm đảm bảo cơ chế kiểm soát quyền lực trong mô hình tồng thể tổ chức bộ máy nhà nước

+ Xác định rõ tính chất, vai trò và mối quan hệ giữa Chính phủ với các Bộ
+ Quy định rõ cơ chế chịu trách nhiệm của Chính phủ và các thành viên Chính phủ
- Xác định rõ mối quan hệ giữa Chính phủ (Trung ương) với chính quyền địa phương trong tổng thể quyền lực nhà nước thống nhất, tăng cường phân cấp, phân quyền quản lý nhà nước
- Xây dựng Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số
 - Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng đội ngũ công chức hành chính theo hướng phân công lao động khoa học, hợp lý ./.

Thành viên đề tài:

Từ khóa: