Cơ sở lý luận và thực tiễn về cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công.

Chủ nhiệm: ThS. Lê Anh Tuấn

Năm đăng ký: 2014

Năm nghiệm thu: 2018

Tóm tắt:

1. Mục tiêu của đề tài
Nghiên cứu, làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản và thực tiễn của cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công. Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp xây dựng cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công phù hợp với tình hình thực tiễn ở nước ta hiện nay.
2. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục, tài liệu tham khảo, đề tài kết cấu gồm 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công.
Chương 2: Thực trạng cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công.
Chương 3: Một số đề xuất, kiến nghị về giải pháp xây dựng và hoàn thiện cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công.
3. Nội dung chính của đề tài
a, Chương 1, làm rõ cơ sở lý luận về cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công: Khái niệm về dịch vụ công, dịch vụ sự nghiệp công, khái niệm lợi nhuận và phi lợi nhuận, khái niệm tổ chức phi lợi nhuận trong cung ứng dịch vụ công, đơn vị cung ứng dịch vụ công, cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công; Đặc điểm, tiêu chí xác định cơ chế phi lợi nhuận; Đặc trưng của hoạt động phi lợi nhuận của các tổ chức kinh tế - xã hội ở Việt Nam; Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới về cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công như Canada, Thụy Điển, New Zealand, Singapore.
b, Chương 2, nghiên cứu thực trạng về cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công, cụ thể trong lĩnh vực giáo dục và y tế, từ đó rút ra một số nhận xét, đánh giá trên các phương diện:
Về hệ thống văn bản pháp luật: Nhìn chung hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh đối với các đơn vị sự nghiệp công lập (ĐVSNC) cung ứng dịch vụ giáo dục, y tế công rất đa dạng, tuy nhiên, trong cả lĩnh vực giáo dục và y tế, cũng chưa có bất kỳ văn bản chuyên biệt nào điều chỉnh về cơ chế phi lợi nhuận của các ĐVSNC hoặc cơ chế chuyển đổi từ ĐVSNC sang đơn vị tư nhân hoạt động phi lợi nhuận.
Về cơ chế hoạt động, nhân lực: Việc quản lý bệnh viện, trường học ở nước ta nhìn chung ít đạt hiệu quả kinh tế. Nguyên nhân được cho là do chưa có mô hình thích hợp cho cả bệnh viện, trường học công hoạt động theo ngân sách - tài khóa lẫn bệnh viện tư tự chủ về tài chính. Yêu cầu thành lập Hội đồng quản lý ở các cơ sở giáo dục, y tế công lập được coi là một trong những giải pháp đột phá trong quản trị trường học, bệnh viện song đến nay, việc thành lập Hội đồng này rất ít; đối với những cơ sở đã thành lập thì Hội đồng quản lý hoạt động về cơ bản chưa hiệu quả, còn mang nặng tính hình thức, chưa phát huy được chức năng, vai trò như quy định của pháp luật. Mặc dù Nhà nước đã trao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho ĐVSNC trong tổ chức công việc, sắp xếp lại bộ máy, sử dụng lao động để hoàn thành nhiệm vụ được giao, tuy nhiên quá trình tự chủ của các bệnh viện, trường học còn diễn ra thiếu nhất quán và thiếu định hướng, thiếu các điều kiện đảm bảo và các hình thức tự chủ thích hợp.
Về cơ chế tài chính, phân chia lợi nhuận: Nguồn thu của các ĐVSNC vẫn chủ yếu là ngân sách nhà nước (NSNN) cấp; vẫn còn tình trạng cấp NSNN mà chưa gắn với nhu cầu kinh phí cần thiết cho việc đảm bảo chất lượng đào tạo, dịch vụ y tế nên hạn chế tính năng động, sáng tạo của các cơ sở giáo dục, y tế công lập trong việc huy động thêm các nguồn lực xã hội mà còn trông chờ vào sự bao cấp của Nhà nước.
Về quản lý Nhà nước, cơ chế kiểm tra, thanh tra, giám sát: Giao quyền tự chủ cho các ĐVSN công nhưng Nhà nước vẫn thiếu một cơ chế theo dõi, kiểm soát chất lượng và giá thành dịch vụ.
c, Chương 3, đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế hoạt động phi lợi nhuận của các đơn vị cung ứng dịch vụ công, cụ thể:
- Nhóm giải pháp về xây dựng và hoàn thiện pháp luật đối với các đơn vị cung ứng dịch vụ công hoạt động phi lợi nhuận; Một là, làm rõ khái niệm và xác định bản chất ”không vì lợi nhuận” đối với các đơn vị cung ứng dịch vụ công. Hai là, cần quy định chặt chẽ và yêu cầu minh bạch tài chính và kiểm toán đối với các đơn vị hoạt động phi lợi nhuận. Ba là, hoàn thiện chính sách ưu đãi, hỗ trợ, khuyến khích các đơn vị cung ứng dịch vụ công hoạt động phi lợi nhuận. Đặc biệt là chính sách thuế đối với các đơn vị tư nhân hiện nay chưa rõ ràng.Bốn là, hoàn thiện cơ chế tự chủ đối với các ĐVSNC. Theo đó, vận dụng mô hình quản trị doanh nghiệp vào quản lý tổ chức công lập.
- Nhóm giải pháp về bảo đảm thực hiện hoạt động phi lợi nhuận đối với các đơn vị cung ứng dịch vụ công: Một là, việc thu hút thành lập các đơn vị tư nhân hoạt động phi lợi nhuận cần được tiến hành đồng thời với quá trình chuyển đổi một số ĐVSNC sang loại hình hoạt động mới. Hai là, tiếp tục tuyên truyền chủ trương, cơ chế, chính sách của Nhà nước về khuyến khích phát triển các cơ sở cung ứng dịch vụ công hoạt động phi lợi nhuận để các cấp, các ngành, các đơn vị công lập, ngoài công lập và người dân nhận thức đúng, đầy đủ và thực hiện có hiệu quả chủ trương phát triển các đơn vị cung ứng dịch vụ công hoạt động phi lợi nhuận.Ba là, tăng cường vai trò quản lý, giám sát của Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội và người thụ hưởng đối với các đơn vị cung ứng dịch vụ công. Bốn là, tiến hành cải cách triệt để trong việc giao quyền tự chủ cho các ĐVSNC.