Ngày 29/8/2024, tại trụ sở Bộ Nội vụ, Viện Khoa học tổ chức nhà nước đã tổ chức nghiệm thu chính thức nhiệm vụ “Điều tra đánh giá thực trạng, đề xuất giải pháp hoàn thiện phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương ở Việt Nam” thuộc Chương trình khoa học trọng điểm cấp Bộ: “Tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả” do TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ làm chủ nhiệm, Viện Khoa học tổ chức nhà nước là tổ chức chủ trì.
Hội đồng nghiệm thu (Hội đồng) có 07 thành viên, do PGS.TS. Triệu Văn Cường, Thứ trưởng Bộ Nội vụ làm chủ tịch.
PGS.TS. Triệu Văn Cường Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu
Tại buổi nghiệm thu, TS. Hà Quang Trường, Trưởng phòng, Phòng Nghiên cứu tổng hợp, Viện Khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ thay mặt Nhóm thực hiện Nhiệm vụ trình bày Báo cáo tóm tắt kết quả thực hiện Nhiệm vụ. Nhiệm vụ được thực hiện tập trung vào một số lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, ngành Nội vụ được thực hiện với mục đích đánh giá thực trạng phân quyền, phân cấp giữa Trung ương và địa phương trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, ngành Nội vụ bao gồm các lĩnh vực: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước; quản lý cán bộ, công chức, viên chức; xây dựng chính quyền địa phương và địa giới hành chính; hội và tổ chức phi chính phủ xuất phát từ một số yêu cầu cụ thể sau:
TS. Hà Quang Trường, Trưởng phòng, Viện Khoa học tổ chức nhà nước thay mặt Nhóm thực hiện trình bày tóm tắt nhiệm vụ
Lần đầu tiên thực hiện Hiến pháp 2013 với các quy định mới liên quan đến vấn đề phân định thẩm quyền giữa chính quyền Trung ương với chính quyền địa phương, do vậy hệ thống pháp luật về phân quyền, phân cấp giữa Trung ương và địa phương nói chung và một số lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ và ngành Nội vụ nói riêng sẽ còn nhiều điểm chưa đầy đủ, đồng bộ, thậm chí có thể còn tạo ra những hạn chế, bất cập. Do vậy, việc điều tra, đánh giá sẽ giúp xác định những lỗ hổng, mâu thuẫn trong hệ thống pháp luật hiện hành, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện để tạo khuôn khổ pháp lý chặt chẽ, thống nhất cho hoạt động phân quyền, phân cấp; (2) Việc điều tra đánh giá thực trạng sẽ giúp đánh giá mức độ hiệu quả, tích cực về mặt xã hội, về quản lý nhà nước đối với những vấn đề đã được phân quyền, phân cấp trong nhóm các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ và ngành Nội vụ, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong nhóm các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nêu trên của Bộ và ngành; (3) Việc phân quyền, phân cấp hợp lý sẽ tạo điều kiện cho các địa phương phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của mình, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách hiệu quả. Ngược lại, việc phân quyền, phân cấp không đúng, thiếu hiệu quả, dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực.
Do đó, điều tra đánh giá thực trạng phân quyền, phân cấp sẽ giúp xác định những điểm nghẽn trong việc phân quyền, phân cấp từ đó đề xuất giải pháp tháo gỡ, tạo điều kiện cho các địa phương phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của mình. Vì vậy, việc thực hiện nhiệm vụ “Điều tra đánh giá thực trạng, đề xuất giải pháp hoàn thiện phân quyền, phân cấp giữa trung ương và địa phương ở Việt Nam” là cần thiết và cấp bách nhằm mục đích đánh giá đúng thực trạng phân quyền, phân cấp giữa Trung ương và địa phương trong một số lĩnh vực quản lý nhà nước quan trọng của Bộ, ngành Nội vụ từ đó đề xuất các giải pháp tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước của Bộ, ngành Nội vụ trong thời gian tới.
PGS.TS. Nguyễn Minh Phương, Giảng viên cao cấp, Học viện Hành chính Quốc gia nhận xét phản biện Nhiệm vụ
TS. Dương Thị Thanh Mai, Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp nhận xét phản biện Nhiệm vụ
Đánh giá kết quả đạt được của Nhiệm vụ, Hội đồng cho rằng các sản phẩm của Nhiệm vụ bám sát thuyết minh Nhiệm vụ đã được phê duyệt; được biên soạn công phu, nghiêm túc, đầy đủ nội dung theo quy định. Về cơ bản, Báo cáo tổng hợp kết quả Nhiệm vụ đã thực hiện được mục tiêu và các nhiệm vụ đề ra; Nhóm thực hiện đã nghiên cứu lý luận về phân quyền, phân cấp quản lý nhà nước ở Việt Nam hiện nay và yêu cầu đổi mới, hoàn thiện phân quyền, phân cấp quản lý nhà nước trong bối cảnh mới của đất nước; đã xác định các tiêu chí đánh giá hiệu quả của việc phân quyền, phân cấp và 8 yếu tố chi phối việc phân quyền, phân cấp quản lý nhà nước. Đồng thời đã hệ thống hóa, đánh giá các quan điểm, chủ trương của Đảng và các quy định của pháp luật hiện hành về phân quyền, phân cấp trong các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, ngành Nội vụ.
Bên cạnh đó, đã đánh giá thực trạng thực hiện phân quyền, phân cấp trong 4 lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, ngành Nội vụ: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước; quản lý cán bộ, công chức, viên chức; xây dựng chính quyền địa phương và địa giới hành chính; hội và tổ chức phi chính phủ. Đề xuất một số kiến nghị tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả phân cấp, phân quyền trong các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, ngành Nội vụ, đáp ứng yêu cầu đổi mới, hoàn thiện phân quyền, phân cấp quản lý nhà nước trong bối cảnh mới của đất nước.
Mặt khác, đơn vị chủ trì Nhiệm vụ đã phối hợp với các bộ, ngành địa phương tổ chức thành công các hoạt động điều tra, khảo sát bằng hình thức gián tiếp, trực tiếp tổ chức các buổi hội thảo; từ đó phân tích các số liệu thống kê, báo cáo của các cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương và địa phương; báo cáo chuyên đề có liên quan để soạn thảo Báo cáo tổng hợp kết quả thực hiện nhiệm vụ, báo cáo tóm tắt, báo cáo kiến nghị, đề xuất. Việc chọn mẫu khảo sát đối với công chức, viên chức công tác tại 15 bộ, cơ quan ngang bộ; công chức tại các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và huyện, viên chức ở các đơn vị sự nghiệp công lập của 31 tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương là khá hợp lý. Các số liệu thu được khá phong phú, cụ thể và cập nhật, có độ tin cậy.
ThS. Nguyễn Phước Thọ, Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ nhận xét Nhiệm vụ
ThS. Phạm Minh Triết, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức – Biên chế, Bộ Nội vụ nhận xét Nhiệm vụ
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, các thành viên Hội đồng cũng cho rằng về thực trạng phân quyền trong một số lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Nội vụ còn đánh giá quá khái quát về thực trạng quy định trong các đạo luật liên quan về phân quyền Trung ương - địa phương, chưa chỉ ra cụ thể các quy định của luật, để từ đó có thể đưa ra những phân tích đánh giá sâu sắc, toàn diện về bối cảnh ban hành, về nội dung, tinh thần quy định về phân quyền và việc thực tiễn tổ chức thực thi quy định này trong thực tiễn, về nguyên nhân của thực trạng. Đồng thời, đã đề xuất 8 giải pháp tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả phân quyền, phân cấp liên quan đến 4 lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Nội vụ. Cần tiếp tục hoàn thiện các giải pháp này trên một số vấn đề như: (1) Xác định đúng vị trí, vai trò của từng giải pháp; mối quan hệ giữa các giải pháp, bảo đảm tính hệ thống, đồng bộ của các giải pháp; (2) Xác định giải pháp trọng tâm, đột phá; lộ trình, bước đi của việc thực hiện các giải pháp; những khó khăn, thách thức và các điều kiện bảo đảm cho việc thực hiện từng giải pháp; (3) Nội dung 2 giải pháp nêu tại mục số 7 (Tăng cường giải quyết các vấn đề liên vùng, liên kết, hợp tác giữa các địa phương) và 8 (Tăng cường giám sát, kiểm tra, đảm bảo việc thực hiện các quy định về phân quyền, phân cấp được thực hiện có hiệu quả) còn quá chung chung, chưa thấy rõ tinh thần đổi mới; cách thể hiện còn mang nặng ngôn ngữ nghị quyết. Cần chỉ ra cơ sở khoa học, tính tất yếu khách quan của nội dung đề xuất.
Ngoài 8 giải pháp nêu trên, cần cân nhắc bổ sung 2 giải pháp: (1) Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng trên 4 lĩnh vực, đặc biệt là đối với lĩnh vực quản lý cán bộ, công chức, viên chức; (2) Đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của Chính phủ và Bộ Nội vụ theo tinh thần đẩy mạnh cải cách hành chính, đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Ngoài ra, báo cáo kiến nghị, đề xuất cần được hoàn thiện hơn. Nội dung báo cáo cần trình bày ngắn gọn, cô đọng, lập luận đầy đủ, chặt chẽ về cơ sở lý luận và thực tiễn.
Quang cảnh buổi nghiệm thu
Phát biểu kết luận, trên cơ sở thống nhất ý kiến của các thành viên Hội đồng PGS.TS. Triệu Văn Cường, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao sự cố gắng của Nhóm thực hiện, cho rằng đây là công trình nhiệm vụ khoa học được thực hiện công phu, nghiêm túc, hoàn thành tốt, mục tiêu và các nhiệm vụ đã đặt ra. Tuy nhiên, Nhóm thực hiện cần phải tiếp thu các ý kiến góp ý của Hội đồng nghiệm thu để bổ sung hoàn thiện các nội dung của Nhiệm vụ.
Nhiệm vụ đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá xếp loại: Đạt./.
Tin và ảnh: Đỗ Hồng