Ngày 26/12/2023, tại trụ sở Bộ Nội vụ, Viện Khoa học tổ chức nhà nước đã tổ chức nghiệm thu chính thức đề tài khoa học cấp Bộ “Vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước ở Việt Nam” do TS. Nguyễn Huyền Hạnh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước làm chủ nhiệm, Viện Khoa học tổ chức nhà nước là tổ chức chủ trì.
Hội đồng nghiệm thu (Hội đồng) có 07 thành viên, do TS Thang Văn Phúc, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ làm chủ tịch.
TS. Thang Văn Phúc Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu
Tại buổi nghiệm thu, TS. Nguyễn Huyền Hạnh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước thay mặt Nhóm nghiên cứu trình bày tóm tắt kết quả nghiên cứu của Đề tài. Theo nghiên cứu, quyền hành pháp là bộ phận quyền lực nhà nước thực hiện chức năng, nhiệm vụ hoạch định, thực thi chính sách công, triển khai pháp luật và tổ chức đời sống theo pháp luật. Quyền hành pháp càng chủ động, sáng tạo, không thụ động, ỷ lại, chờ đợi trong mối quan hệ với quyền lập pháp là một trong những nhân tố quan trọng để đất nước giàu mạnh. Bởi vì, một chính sách tốt sẽ trở nên vô nghĩa nếu không được thực thi hiệu quả trên thực tế. Chính vì tầm quan trọng đó mà quyền hành pháp được trao cho những quyền hạn và nhiệm vụ rộng lớn với nguồn lực dồi dào nhằm bảm đảm được trọng trách của mình. Trên thực tế, quyền hành pháp quản lý nguồn lực quốc gia, ngân sách, tài nguyên thiên nhiên, nguồn nhân lực, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, cung cấp dịch vụ công… Việc thực thi quyền hành pháp cũng liên quan trực tiếp đến việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức và doanh nghiệp. Mối quan hệ giữa nhà nước với người dân thể hiện rõ nét qua hoạt động hành pháp. Từ tình hình thực tiễn ở Việt Nam trong thời quan qua về xác định vị trí, vai trò, nội dung và thực hiện quyền hành pháp vẫn còn một số hạn chế như: một số quy định hiện hành đang bộc lộ những hạn chế, bất cập nhất định; chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ chậm được điều chỉnh để phù hợp với thể chế thị trường ở Việt Nam, đang còn mang nhiều dấu ấn của cơ chế quản lý quan liêu bao cấp trước đây, Chính phủ còn trực tiếp thực hiện khá nhiều công việc vốn là của thị trường và xã hội. Điều đó làm cho Chính phủ phải đảm đương một khối lượng công việc quá lớn, quá phức tạp, chưa tập trung được vào các nhiệm vụ của quản lý nhà nước; Chức năng hành pháp chưa thực sự được thực hiện tốt, đầy đủ; cơ chế thực hiện quyền hành pháp của Chính phủ trong Hiến pháp 2013 cũng không tránh khỏi một số hạn chế, bất cập do nội dung và phạm vi quyền hành pháp của Chính phủ chưa được bổ sung, hoàn thiện.
TS. Nguyễn Huyền Hạnh, thay mặt Nhóm nghiên cứu trình bày tóm tắt kết quả nghiên cứu Đề tài.
Đánh giá kết quả đạt được của Đề tài, Hội đồng cho rằng Nhóm nghiên cứu đã phân tích làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về thiết chế lãnh đạo và tập thể, vai trò người đứng đầu trong tổ chức và hoạt động của Chính phủ, Ủy ban nhân dân (UBND) các cấp ở Việt Nam, trên cơ sở đó đã đề xuất một số giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thiết chế quan trọng trong thời gian tới, đáp ứng yêu cầu quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả. Về mặt lý luận, Nhóm nghiên cứu đã phân tích làm rõ những vấn đề như: địa vị pháp lý, trách nhiệm của tập thể lãnh đạo trong hoạt động của Chính phủ và UBND các cấp; địa vị pháp lý, trách nhiệm của người đứng đầu và từng cá nhân của Chính phủ, UBND các cấp; cơ chế vận hành thiết chế lãnh đạo tập thể và vai trò, trách nhiệm người đứng đầu trong hoạt động của Chính phủ và UBND các cấp; mối quan hệ giữa thiết chế lãnh đạo tập thể với các chủ thể trong hệ thống chính trị Việt Nam. Về mặt thực tiễn, Nhóm nghiên cứu đã phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện thiết chế lãnh đạo tập thể và vai trò, trách nhiệm người đứng đầu trong hoạt động của Chính phủ và UBND các cấp ở Việt Nam giai đoạn 2016 đến 2022, qua đó xác định các vấn đề đặt ra và nhu cầu thực hiện hiệu quả thiết chế này trong bối cảnh đổi mới tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả.
TS. Nguyễn Văn Thuận, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban pháp luật của Quốc hội nhận xét, phản biện Đề tài.
Ngoài ra, Nhóm nghiên cứu cũng đã đề xuất một số nhóm giải pháp đổi mới thiết chế lãnh đạo tập thể và vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu của Chính phủ và UBND các cấp ở Việt Nam trong thời gian tới, trong đó đặc biệt là xác định rõ phạm vi thẩm quyền của tập thể, thẩm quyền của người đứng đầu và các cá nhân trong hoạt động của Chính phủ và UBND các cấp. Đồng thời, cũng đề xuất cơ chế, giải pháp thực hiện hiệu quả thiết chế lãnh đạo tập thể và phát huy vai trò, trách nhiệm người đứng đầu trong hoạt động của Chính phủ và UBND các cấp ở Việt Nam trong bối cảnh đổi mới tổ chức bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả.
PGS. TS Lê Thị Vân Hạnh, Nguyên Phó Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Bộ Nội vụ nhận xét Đề tài
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Hội đồng cho rằng việc đánh giá thực tiễn thực hiện quyền hành pháp cần bám sát từng nội dung như: tổ chức thực hiện pháp luật; xây dựng dự thảo chính sách, dự thảo luật trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hay Hội đồng nhân dân ở địa phương; xây dựng ban hành chính sách, văn bản pháp luật theo quy định của pháp luật; kiểm tra, thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật. Phần viết về quyền lực, quyền lực nhà nước và các đặc điểm của quyền lực nhà nước cần bao quát, đầy đủ hơn; trong phần lý luận nên phân tích làm rõ chủ thể thực hiện quyền hành pháp để có cơ sở cho việc đánh giá ở chương thực trạng. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc xác định vị trí, vai trò, nội dung quyền hành pháp trong tổ chức quyền lực nhà nước chỉ viết ở Việt Nam thì chưa phù hợp với tên Chương 1.
Ngoài ra, Nhóm nghiên cứu cần đánh giá rõ hơn về hạn chế cả về quy định và thực trạng hoạt động trong tổ chức quyền hành pháp; cân nhắc bổ sung giải pháp hoàn thiện thể chế, pháp luật theo hướng giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ thẩm quyền chung, thẩm quyền riêng thuộc trách nhiệm của Bộ trưởng.
Quang cảnh buổi nghiệm thu
Kết luận buổi nghiệm thu, trên cơ sở thống nhất ý kiến của các thành viên Hội đồng, TS. Thang Văn Phúc, Chủ tịch Hội đồng đánh giá cao sự cố gắng của Nhóm nghiên cứu, cho rằng đây là công trình nghiên cứu có tính thời sự, cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cao Nhóm nghiên cứu đã hoàn thành được mục đích, nhiệm vụ đã đề ra. Tuy nhiên, Nhóm nghiên cứu cần tiếp thu, chỉnh sửa các ý kiến góp ý của Hội đồng để bổ sung hoàn thiện các nội dung của Đề tài.
Đề tài đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá xếp loại: Đạt./.
Tin, ảnh: Đỗ Hồng