Ngày 16/01/2023, tại trụ sở Bộ Nội vụ, Viện Khoa học tổ chức nhà nước đã tổ chức nghiệm thu chính thức dự án điều tra, khảo sát “Khảo sát thực trạng khiếu kiện liên quan đến tôn giáo ở Việt Nam hiện nay - Đề xuất giải pháp và kiến nghị” do Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Nội vụ là tổ chức chủ trì.
Hội đồng nghiệm thu (Hội đồng) có 07 thành viên, GS.TS. Đỗ Quang Hưng, Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội làm Chủ tịch Hội đồng.
GS.TS. Đỗ Quang Hưng, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu
Tại buổi nghiệm thu, ThS. Nguyễn Đức Dũng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách Tôn giáo, Ban Tôn giáo Chính phủ thay mặt Nhóm thực hiện trình bày tóm tắt tổng quan quá trình và kết quả thực hiện Dự án. Theo Nhóm thực hiện, khiếu kiện liên quan đến tôn giáo là một trong những vấn đề phức tạp và khó giải quyết nhất trong công tác tôn giáo thời gian qua, để lại hệ lụy không nhỏ trong các mối quan hệ giữa nhà nước và giáo hội, trong nội bộ tôn giáo, giữa tôn giáo và người dân không theo tôn giáo. Đây cũng là vấn đề tiềm ẩn, dễ châm ngòi cho những điểm nóng, những vụ biểu tình, bạo loạn, trật tự xã hội liên quan đến tôn giáo xảy ra ở các địa phương nếu không giải quyết thỏa đáng. Sự gia tăng các vụ việc khiếu kiện liên quan đến tôn giáo tác động xấu đến nhiều phương diện, đó là về phương diện chính trị, về phương diện kinh tế, về phương diện xã hội. Hầu hết các địa phương vẫn còn hoạt động khiếu kiện (cái cũ chưa xong, phát sinh cái mới). Những bất cập trên nếu không được khảo sát, điều tra kỹ để tìm ra nguyên nhân của vấn đề và có những giải pháp giải quyết thỏa đáng, thì bất ổn liên quan đến tôn giáo vẫn sẽ phức tạp, sự đồng thuận của tín đồ đối với hệ thống chính trị cơ sở và chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước khó triển khai thực hiện; những giá trị và ảnh hưởng tích cực của tôn giáo sẽ khó được phát huy, những tiêu cực của tôn giáo sẽ luôn là yếu tố tiềm ẩn những bất ổn ảnh hưởng trực tiếp đến phát triển đất nước. Do đó, việc thực hiện dự án: “Khảo sát thực trạng khiếu kiện liên quan đến tôn giáo ở Việt Nam hiện nay, đề xuất giải pháp và kiến nghị” là hết sức cần thiết và quan trọng đối với công tác quản lý nhà nước về tôn giáo trong tình hình mới.
ThS. Nguyễn Đức Dũng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách Tôn giáo, Ban Tôn giáo Chính phủ thay mặt Nhóm thực hiện báo cáo kết quả Dự án
Đánh giá kết quả đạt được của Dự án, Hội đồng cho rằng Nhóm thực hiện Dự án đã xác định đúng mục tiêu, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi của Dự án, phương pháp, công cụ điều tra, thực hiện dự án là phù hợp để đạt mục tiêu đề ra. Dự án đã làm rõ một số nội dung liên quan đến khiếu kiện tôn giáo làm cơ sở cho triển khai các hoạt động của dự án: khái niệm, cách thức tiến hành khiếu kiện, quy trình giải quyết khiếu kiện, phân loại khiếu kiện; thống kê các nguyên nhân khiếu kiện liên quan đến tôn giáo ở Việt Nam., Đồng thời Nhóm thực hiện đã điều tra thực trạng công tác giải quyết khiếu kiện liên quan đến tôn giáo theo các loại khiếu kiện như: liên quan đến hoạt động tôn giáo và chức sắc tôn giáo; liên quan đến đất đai, cơ sở thờ tự; liên quan đến thực thi chính sách của chính quyền địa phương. Bên cạnh đó, đã làm rõ những vấn đề đặt ra về cơ chế, chính sách, pháp luật, trong công tác lãnh đạo, chủ đạo và phối hợp giải quyết khiếu kiện; về tổ chức bộ máy cán bộ; về phía tổ chức, cá nhân tôn giáo. Ngoài ra, Nhóm thực hiện Dự án đã đề xuất 6 giải pháp và 3 nhóm kiến nghị có giá trị tư vấn tốt nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại liên quan đến tôn giáo.
TS. Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó Trưởng ban Tôn giáo, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhận xét Dự án
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, các thành viên Hội đồng cũng cho rằng Nhóm thực hiện Dự án cần thống nhất các thuật ngữ sử dụng như khiếu kiện, khiếu nại, tố cáo, tranh chấp; nội dung các chương, tiết cần logic và phù hợp hơn. Trong phần mở đầu Nhóm thực hiện cần phân tích toàn diện hơn hệ quả của khiếu kiện liên quan đến tôn giáo ở Việt Nam hiện nay. Chương 1, phần trình bày các khái niệm còn mang tính liệt kê và thiếu thao tác phân tích khái niệm để hình thành khung nghiên cứu. Mục 1.3 cần xem lại hiện trạng mục này đang lẫn lộn giữa quy định pháp lý và thực trạng. Chương 2, tên chương chưa bao quát được hết nội dung của chương cũng như chưa thể hiện được đầy đủ nhiệm vụ đặt ra của Dự án là khảo sát thực trạng khiếu kiện (gồm cả thực trạng và công tác giải quyết khiếu kiện), vì vậy cần chỉnh lại như: Thực trạng khiếu kiện và công tác giải quyết khiếu kiện liên quan đến tôn giáo ở Việt Nam - Những vấn đề đặt ra. Trong Chương 3, các giải pháp cần tách riêng và trình bày rõ giải pháp đấu tranh với các lực lượng tôn giáo cực đoan, phần tử phản động khiếu kiện trái pháp luật liên quan đến tôn giáo và giải pháp tăng cường truyền thông xã hội. Ngoài ra cần rà soát các lỗi kỹ thuật,…
Quang cảnh buổi nghiệm thu
Kết luận buổi nghiệm thu, trên cơ sở thống nhất ý kiến của các thành viên Hội đồng, GS.TS. Đỗ Quang Hưng, Chủ tịch Hội đồng đánh giá cao sự cố gắng của Nhóm thực hiện Dự án, cho rằng đây là công trình nghiên cứu khoa học được thực hiện công phu, nghiêm túc, hoàn thành mục tiêu và các nhiệm vụ đề ra. Tuy nhiên, Nhóm thực hiện Dự án cần phải tiếp thu các ý kiến góp ý của Hội đồng để bổ sung hoàn thiện các nội dung Báo cáo.
Dự án đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá xếp loại: Đạt./.
Tin, ảnh: Đỗ Hồng