Hội thảo khoa học “Thực trạng và đề xuất giải pháp đổi mới về tổ chức và hoạt động của chính quyền xã”

11:33 - 07/11/2025 27

Ngày 06/11/2025, tại trụ sở Bộ Nội vụ, Viện Khoa học Tổ chức nhà nước và Lao động tổ chức Hội thảo khoa học “Thực trạng và đề xuất giải pháp đổi mới về tổ chức và hoạt động của chính quyền xã”. TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học Tổ chức nhà nước và Lao động chủ trì Hội thảo.

Tham dự Hội thảo có các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý; đại diện các Vụ Tổ chức - Biên chế, Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ; lãnh đạo, nghiên cứu viên Viện Khoa học Tổ chức nhà nước và Lao động.

Hội thảo khoa học “Thực trạng và đề xuất giải pháp đổi mới về tổ chức và hoạt động của chính quyền xã”

TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học Tổ chức nhà nước và Lao động phát biểu khai mạc Hội thảo

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học Tổ chức nhà nước và Lao động đặt vấn đề Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh nước ta đang bước vào giai đoạn đổi mới mạnh mẽ mô hình tổ chức chính quyền địa phương theo tinh thần của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (Luật số 72/2025/QH15) – văn bản pháp lý quan trọng quy định việc tổ chức chính quyền địa phương theo hai cấp gồm cấp tỉnh và cấp xã. Theo đó, chính quyền cấp huyện được bãi bỏ, các đơn vị hành chính cấp huyện sẽ được giải thể, và chính quyền cấp xã trực thuộc tỉnh, trở thành cấp cơ sở trực tiếp quản lý, phục vụ nhân dân. Sự chuyển đổi này là bước cải cách lớn, mang tính đột phá và nhiều thách thức. Khi không còn cấp huyện, phần lớn nhiệm vụ, quyền hạn hiện nay của cấp huyện sẽ được chuyển giao cho cấp xã mới, chỉ còn một số ít thuộc thẩm quyền cấp tỉnh. Điều này đòi hỏi cấp xã phải đảm nhiệm khối lượng công việc lớn hơn, đa dạng hơn, trong khi nguồn lực con người và tài chính còn hạn chế. Theo Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15, cả nước hiện có khoảng trên 3.321 đơn vị hành chính cấp xã sau khi sắp xếp, hợp nhất. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, năng lực đội ngũ cán bộ, công chức xã còn chưa đồng đều; trình độ quản lý, kỹ năng hành chính, khả năng ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế. Bên cạnh đó, một số quy định mới của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 vẫn cần được hướng dẫn chi tiết, cụ thể hơn nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý và bảo đảm tính thống nhất trong thực thi.

Do vậy, để việc đề xuất các giải pháp hiệu quả nhằm đổi mới về tổ chức và hoạt động của chính quyền xã, TS. Lê Anh Tuấn đề nghị các chuyên gia, các nhà khoa học tập trung thảo luận, xác định những nội dung trọng tâm như các vấn đề lý luận về đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền xã. Đồng thời, tiếp tục làm rõ về thực trạng quy định pháp luật cũng như thực trạng đổi mới về tổ chức và hoạt động của chính quyền xã. Trên cơ sở đó, đề xuất các phương hướng, giải pháp cụ thể nhằm đổi mới về tổ chức và hoạt động của chính quyền xã trong bối cảnh mới của đất nước.

PGS.TS. Lê Minh Thông, Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban pháp luật của Quốc hội phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS. Lê Minh Thông, Nguyên Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội, cho rằng việc chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp (tỉnh – xã) là bước cải cách mạnh mẽ, giúp tinh gọn bộ máy và đưa chính quyền gần dân hơn. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra nhiều thách thức lớn trong giai đoạn đầu vận hành tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã trong mô hình mới như: áp lực và quá tải công việc đối với cán bộ xã; nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức xã; chế độ, chính sách cho cán bộ xã; chuyển đổi phương thức quản lý, phối hợp giữa các cấp; đảm bảo giám sát, minh bạch và gắn kết cộng đồng. Từ các thách thức trên, có thể thấy nút thắt lớn nhất vẫn là yếu tố con người và thói quen vận hành. Từ cấp xã đến cấp tỉnh đều phải điều chỉnh phương thức quản lý cho phù hợp trạng thái “2 cấp”. Công việc nhiều hơn, trách nhiệm lớn hơn nên mỗi cán bộ xã phải nỗ lực nâng cao năng suất, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số để làm việc hiệu quả. Đây vừa là thách thức, vừa là động lực để xây dựng một nền hành chính cơ sở hiện đại, chuyển đổi sang chính quyền số, chính quyền phục vụ như mục tiêu đề ra.

TS. Dương Quang Tung, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước phát biểu tại Hội thảo

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Dương Quang Tung, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước, cho rằng việc tiến hành sắp xếp lại bộ máy chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp đang xuất hiện một số khó khăn như việc chuyển giao quá nhiều công việc từ chính quyền huyện cho chính quyền xã trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội, có những công việc không phải thuộc vai trò, trách nhiệm của chính quyền cấp cơ sở mà thuộc vai trò, trách nhiệm của chính quyền cấp tỉnh, những công việc có tính chất liên xã, hoặc những công việc không phù hợp với khả năng, điều kiện của bộ máy chính quyền xã. Trình độ, năng lực thực tế của cán bộ, công chức, viên chức cấp xã đang còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của nhiệm vụ mới trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhất là ở các xã vùng núi, vùng sâu, vùng xa. Giải quyết vấn đề phân cấp, phân quyền, ủy quyền, tản quyền trong quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công giữa chính quyền tỉnh và chính quyền xã trong một số lĩnh vực kinh tế - xã hội còn nhiều lúng túng… Để có thể khắc phục được những vấn đề trên đây đòi hỏi các cấp, các ngành, các chính quyền địa phương cần nhanh chóng, khẩn trương nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn về tổ chức, hoạt động của chính quyền xã trong thời điểm hiện tại để sớm có biện pháp điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của chính quyền xã; cơ cấu tổ chức bộ máy, phương thức hoạt động, bố trí cán bộ, công chức, viên chức của HĐND, UBND xã và các tổ chức sự nghiệp, dịch vụ công thuộc sự quản lý của chính quyền xã.

ThS. Nguyễn Phước Thọ, Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ phát biểu tại Hội thảo

Tại Hội thảo, ThS. Nguyễn Phước Thọ, Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ, chỉ ra một số hạn chế, bất cập trong quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương xã: (1) chưa có sự phân quyền rõ ràng, dứt khoát với chính quyền tỉnh, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã chủ yếu vẫn là phân cấp; (2) đề cao trách nhiệm và quy định nhiều nhiệm vụ, quyền hạn cho Chủ tịch Uỷ ban nhân dân (UBND) xã nhưng chưa phân định rõ với thẩm quyền của UBND xã; (3) vấn đề liên kết, phối hợp, hợp tác của chính quyền xã mới chỉ được quy định mang tính nguyên tắc. Từ những hạn chế, bất cập nêu trên, ThS. Nguyễn Phước Thọ đưa ra một số đề xuất, kiến nghị như: đổi mới tư duy, nhận thức về phân quyền, phân cấp cho chính quyền địa phương; xác lập thiết chế Chủ tịch UBND xã có một số thẩm quyền riêng, độc lập với tập thể UBND, làm việc theo chế độ thủ trưởng; tạo cơ chế thúc đẩy việc độc lập, tự chủ, chủ động liên kết, hợp tác, phối hợp giữa các chính quyền xã với nhau; giữa chính quyền xã với chính quyền cấp tỉnh, với các tổ chức, doanh nghiệp; đổi mới cơ bản kỹ thuật lập pháp của Luật Tổ chức chính quyền địa phương trong quan hệ với các luật chuyên ngành trong quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương.

PGS.TS. Nguyễn Minh Phương, Giảng viên cao cấp Học viện Hành chính và Quản trị công, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh

PGS.TS. Nguyễn Minh Phương, Giảng viên cao cấp Học viện Hành chính và Quản trị công, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, cho rằng việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp không chỉ là cải cách bộ máy thuần túy, giảm tầng nấc trung gian mà là quyết định chiến lược, mang tầm vóc lịch sử, thể hiện tư duy cải cách hành chính mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước, hướng tới xây dựng chính quyền địa phương hiện đại, tinh, gọn, mạnh, gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn, phù hợp với xu thế phát triển của đất nước và sự phát triển của nền hành chính hiện đại trên thế giới. Tuy nhiên đây là mô hình mới, đòi hỏi phải thay đổi toàn diện về tư duy nhận thức của các cấp, các ngành và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người dân cũng như phương thức quản trị đất nước, nên quá trình triển khai tất yếu gặp những khó khăn, vướng mắc nhất định, cần có các giải pháp khả thi, có trọng tâm, trọng điểm để khắc phục.

Quang cảnh Hội thảo

Phát biểu bế mạc Hội thảo, TS. Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Khoa học Tổ chức Nhà nước và Lao động đã cảm ơn, ghi nhận sự tham gia nhiệt tình và những ý kiến đóng góp quý báu của các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý tham dự Hội thảo. TS. Lê Anh Tuấn đánh giá cao chất lượng các tham luận với nội dung sâu sắc, đa chiều, cùng những ý kiến trao đổi thẳng thắn, tâm huyết, trách nhiệm. Ban tổ chức Hội thảo sẽ nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ, coi đây là những gợi mở, đề xuất quan trọng giúp Bộ Nội vụ, các cơ quan nghiên cứu và địa phương tiếp tục hoàn thiện mô hình tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền xã trong giai đoạn 2025–2030./.

Tin, ảnh: Đỗ Hồng

Một số hình ảnh tại buổi Hội thảo./.