Ngày 25/12/2023, tại trụ sở Bộ Nội vụ, Viện Khoa học tổ chức nhà nước đã tổ chức nghiệm thu chính thức đề tài khoa học cấp Bộ “Thiết chế Hội đồng nhân dân trong cấu trúc bộ máy nhà nước Việt Nam” do ThS. Nguyễn Thị Thu Huyền, Trưởng phòng, Phòng Quản lý Khoa học, Viện Khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ làm chủ nhiệm.
Hội đồng nghiệm thu (Hội đồng) có 07 thành viên, do PGS.TS Văn Tất Thu, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ làm chủ tịch.
PGS.TS Văn Tất Thu Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu
Tại buổi nghiệm thu, ThS. Nguyễn Thị Thu Huyền, Trưởng phòng Quản lý Khoa học, Viện Khoa học tổ chức nhà nước thay mặt Nhóm nghiên cứu trình bày tóm tắt kết quả nghiên cứu của Đề tài. Theo đó, Hội đồng nhân dân (HĐND) là thiết chế đã được quy định trong các bản Hiến pháp từ khi thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa từ năm 1945 đến nay. Là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân, cơ quan quyền lực ở địa phương, HĐND ngày càng được đổi mới củng cố về tổ chức và hoạt động, đã phát huy ngày càng tốt vai trò, vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Tuy nhiên, kết quả đạt được chưa tương xứng với vai trò, vị trí của HĐND. Các văn kiện, nghị quyết của Đảng trong những năm gần đây cũng đã đề ra việc kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND các cấp. Do vậy, việc nghiên cứu thiết chế HĐND trong cấu trúc bộ máy nhà nước Việt Nam là cần thiết về mặt lý luận và thực tiễn.
ThS. Nguyễn Thị Thu Huyền, thay mặt Nhóm nghiên cứu trình bày tóm tắt kết quả nghiên cứu Đề tài.
Đánh giá kết quả đạt được của Đề tài, Hội đồng cho rằng Nhóm nghiên cứu đã phân tích làm rõ một số vấn đề lý luận về thiết chế HĐND như: khái niệm thiết chế HĐND, cấu trúc bộ máy nhà nước, vị trí, tính chất và vai trò của thiết chế HĐND trong bộ máy nhà nước. Nhóm nghiên cứu đã tổng hợp được khá nhiều tư liệu phong phú kinh nghiệm nước ngoài về thiết chế cơ quan dân cử ở địa phương ở một số nước trên thế giới và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. Đồng thời, Đề tài đã đánh giá khá chi tiết các quy định của pháp luật và thực trạng tổ chức hoạt động của HĐND qua các thời kỳ và hiện nay.
Từ đó, Nhóm nghiên cứu đã đề xuất được các yêu cầu, quan điểm và giải pháp liên quan đến hoàn thiện thiết chế HĐND trong cấu trúc bộ máy nhà nước. Các giải pháp được đề xuất theo hướng từ đổi mới tổng thể, trong đó đã đề xuất nhiều vấn đề quan trọng trong việc sửa đổi các quy định của pháp luật về bầu cử đại biểu HĐND, về tổ chức và hoạt động, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND. Kết cấu báo cáo tổng hợp Đề tài hợp lý, diễn đạt rõ ràng.
PGS. TS Vũ Thư, Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nhận xét phản biện Đề tài.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Hội đồng cũng cho rằng trong Chương 1, tại mục 1.1.1 nên chuyển phần nêu khái niệm cấu trúc bộ máy nhà nước lên trên phần khái niệm thiết chế HĐND để đảm bảo tính logic. Chương 2, phần đánh giá cơ cấu tổ chức của HĐND mục 2.2.2 cần đánh giá kỹ hơn vị trí, vai trò, của Thường trực HĐND vì theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 đã mở rộng hơn so với Luật trước đây. Về phần đánh giá mối quan hệ giữa HĐND với các thiết chế trong bộ máy nhà nước nên mở rộng trong hệ thống chính trị để đánh giá thêm vai trò của Cấp ủy Đảng và Mặt trận tổ quốc cùng cấp vì 2 thiết chế này có mối quan hệ chặt chẽ với HĐND. Nhận xét chung thiết chế của HĐND theo quy định hiện hành nên cân nhắc lại cho hợp lý.
PGS. TS Nguyễn Minh Phương, giảng viên cao cấp, Học viện Hành chính Quốc gia, Bộ Nội vụ nhận xét Đề tài
Chương 3, tại mục “Hoàn thiện quy định về vị trí, vai trò và chức năng, nhiệm vụ của thiết chế HĐND” nên rà soát, chỉnh sửa nội dung đề xuất Chính phủ ủy quyền cho chính quyền địa phương, trong đó có HĐND các cấp. Mặt khác, nên bổ sung việc Chính phủ đẩy mạnh phân cấp cho chính quyền địa phương nhất là cho HĐND cấp tỉnh thực hiện tốt một số nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với thực tiễn của từng địa phương; bổ sung đánh giá thực trạng thí điểm mô hình chính quyền đô thị ở TP. Hà Nội, Đà Nẵng và TP. Hồ Chí Minh để có những đề xuất hợp lý.
Quang cảnh buổi nghiệm thu
Phát biểu kết luận buổi nghiệm thu, trên cơ sở thống nhất ý kiến của các thành viên Hội đồng, PGS. TS Văn Tất Thu, Chủ tịch Hội đồng đánh giá cao sự cố gắng của Nhóm nghiên cứu, cho rằng đây là công trình nghiên cứu công phu, nghiêm túc, hoàn thành được mục đích, nhiệm vụ đã đề ra. Tuy nhiên, Nhóm nghiên cứu cần tiếp thu, chỉnh sửa các ý kiến góp ý của Hội đồng để bổ sung hoàn thiện các nội dung của Đề tài.
Đề tài đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá xếp loại: Đạt./.
Tin, ảnh: Đỗ Hồng