Nghiên cứu xác định nguồn và thành phần tài liệu nghe - nhìn nộp vào Lưu trữ lịch sử

Chủ nhiệm: ThS. Nguyễn Minh Sơn

Năm đăng ký: 2004

Năm nghiệm thu: 2006

Tóm tắt:

Nghiên cứu xác định nguồn và thành phần tài liệu nghe - nhìn nộp vào Lưu trữ lịch sử

Chủ nhiệm đề tài: ThS. Nguyễn Minh Sơn

Năm đăng ký: 2004

Năm nghiệm thu: 2006

Xếp loại: Khá

Mục tiêu của đề tài:

Nghiên cứ xác định Danh mục các cơ quan, tổ chức chủ yếu thuộc nộp lưu tài liệu nghe - nhìn vào Lưu trữ lịch sử; Danh mục thành phần tài liệu nghe - nhìn tiêu biểu từ các cơ quan, tổ chức chủ yếu thuộc diện nộp lưu vào Lưu trữ lịch sử.

Kết cấu của đề tài: Đề tài gồm 3 chương

Chương 1: Tình hình nghiên cứu xác định nguồn và thành phần tài liệu nghe - nhìn trong nước và thế giới.

Chương 2: Cơ sở khoa học xác định nguồn và thành phần tài liệu nghe - nhìn thuộc diện nộp lưu vào Lưu trữ lịch sử.

Chương 3: Xây dựng Danh mục nguồn và thành phần tài liệu nghe - nhìn nộp lưu vào Lưu trữ lịch sử.

Những nội dung chính của đề tài:

- Nghiên cứu và trình bày có hệ thống tình hình nghiên cứu ở Việt Nam và các nước trên thế giới về vấn đề xác định nguồn và thành phần tài liệu nghe - nhìn.

- Theo cách hiểu của nhóm đề tài, “Tài liệu lưu trữ nghe - nhìn (tài liệu lưu trữ phim, ảnh, ghi âm, ghi hình) là những tài liệu chứa thông tin hình ảnh và (hoặc) âm thanh được sản sinh ra trong quá trình hoạt động của các cơ quan, tổ chức và cá nhân có giá trị khoa học, lịch sử, thực tiễn… và được lựa chọn vào bảo quản trong các lưu trữ”. Từ đó, nhóm đề tài đã trình bày và phân tích được hai đặc điểm cơ bản của tài liệu nghe - nhìn:

+ Khác với tài liệu giấy, tài liệu nghe - nhìn ghi chép và làm tái hiện lại sự kiện, hiện tượng bằng hình ảnh và (hoặc) âm thanh trực quan;

+ Tài liệu nghe - nhìn không phản ánh trực tiếp các hoạt động của người chụp hay cơ quan, mà đối tượng phản ánh phụ thuộc vào phạm vi đề tài mà tác giả hoặc cơ quan được giao nhiệm vụ

- Trình bày và phân tích những cơ sở khoa học để xác định nguồn nộp lưu tài liệu nghe - nhìn vào Lưu trữ lịch sử:

+ Cơ sở lý luận: nhóm đề tài đã phân tích 2 tiêu chuẩn chính để xác định nguồn nộp lưu tài liệu nghe - nhìn vào Lưu trữ lịch sử mà lý luận Lưu trữ học đã đưa ra , đó là:

Tiêu chuẩn chức năng, hoạt động chính của cơ quan không thể thiếu việc sản xuất và lưu giữ tài liệu nghe - nhìn;
Tiêu chuẩn đối tượng phản ánh và số lượng tài liệu hiện có.

+ Cơ sở pháp lý (các văn bản quy phạm pháp luật về lưu trữ quốc gia, về chức năng, nhiệm vụ của lưu trữ lịch sử các cấp và cả các văn bản quy phạm pháp luật về chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan chuyên môn lớn thường xuyên sản sinh ra tài liệu nghe - nhìn cũng như các cơ quan chuyên môn có chức năng sưu tầm, lưu giữ tài liệu nghe - nhìn để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình). Trên cơ sở nghiên cứu hệ thống các văn bản này, nhóm đề tài nhận thấy rằng hiện nay nước ta vẫn đang thiếu các cơ chế để tháo gỡ các vấn đề như bản quyền, kinh phí nguyên vật liệu để sản xuất thêm bản lưu, kho tàng, thiết bị và cán bộ lưu trữ đủ độ tin cậy để các cơ quan tin tưởng giao tài liệu nghe - nhìn vào Lưu trữ lịch sử.

+ Cơ sở thực tiễn: nhóm đề tài đã tiến hành khảo sát và đánh giá thực tiễn xác định nguồn nộp lưu tài liệu nghe - nhìn vào Trung tâm Lưu trữ quốc gia III và các Trung tâm Lưu trữ tỉnh, từ đó đưa ra một số nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng chưa thu được nhiều tài liệu nghe - nhìn về các Trung tâm lưu trữ:

Hệ thống các văn bản pháp luật về lưu trữ tài liệu nghe - nhìn vẫn còn chồng chéo;
Hệ thống kho tàng, máy móc, trang thiết bị của các Lưu trữ lịch sử còn thấp kém, các cán bộ lưu trữ chưa được đào tạo chuyên sâu về các loại tài liệu nghe - nhìn. Do đó khó tạo được niềm tin để các cơ quan lớn có tài liệu nghe - nhìn giao nộp tài liệu;
Vấn đề bản quyền tác giả;
Kinh phí để có thêm bản lưu tài liệu nghe - nhìn khá tốn kém.

- Trình bày và phân tích những cơ sở khoa học để xác định thành phần tài liệu nghe - nhìn nộp lưu vào Lưu trữ lịch sử:

+ Cơ sở lý luận: nhóm đề tài đã phân tích 3 phương pháp để xác định giá trị tài liệu nghe - nhìn (phương pháp sử liệu học, phương pháp thông tin, phương pháp hệ thống và 3 nhóm tiêu chuẩn để xác định giá trị tài liệu nghe - nhìn:

- Nhóm tiêu chuẩn xuất xứ: tiêu chuẩn tác giả của tài liệu; tiêu chuẩn bản gốc;
- Nhóm tiêu chuẩn nội dung: tiêu chuẩn về ý nghĩa của sự kiện, đối tượng, con người được quay, chụp trên ảnh, trên phim; tiêu chuẩn về mức độ làm sáng tỏ thời gian, địa điểm của các sự kiện; tiêu chuẩn về mực độ phản ánh đầy đủ về con người hoặc sự kiện; tiêu chuẩn mức độ tin cậy; tiêu chuẩn thông tin mới; tiêu chuẩn tài liệu chữ viết kèm theo; tiêu chuẩn các góc quay, các kiểu ảnh; tiêu chuẩn nghệ thuật;
- Nhóm tiêu chuẩn đặc điểm bề ngoài: tiêu chuẩn truyền đạt nội dung của tài liệu nghe - nhìn; tiêu chuẩn về tình trạng lý hóa của tài liệu; tiêu chuẩn về mức độ nguyên vẹn của tài liệu; tiêu chuẩn về sự độc đáo của vật mang tin; tiêu chuẩn về tính khám phá thông tin; tiêu chuẩn về tính độc lập thông tin; tiêu chuẩn về tính tổng thể của tài liệu; tiêu chuẩn về sự thừa nhận của xã hội.

+ Cơ sở pháp lý: nhiều văn bản pháp quy của Đảng và Nhà nước về công tác lưu trữ đã ít nhiều nói đến tài liệu lưu trữ nghe nhìn. Qua nghiên cứu hệ thống các văn bản này, nhóm đề tài đã khẳng định Đảng và Nhà nước ta đã sớm quan tâm đến tài liệu nghe - nhìn và coi đây là bộ phận quan trọng không thể thiếu được trong thành phần Phông Lưu trữ quốc gia Việt Nam.

+ Cơ sở thực tiễn: nhóm đề tài đã tiến hành khảo sát, nghiên cứu nội dung tài liệu nghe - nhìn ở một số cơ quan Trung ương và địa phương để làm cơ sở cho việc xây dựng bảng Danh mục thành phần tài liệu nghe - nhìn cần nộp vào Lưu trữ lịch sử các cấp.

- Theo nhóm đề tài, muốn xây dựng được Danh mục nguồn nộp lưu tài liệu nghe - nhìn vào Lưu trữ lịch sử của mình, các Lưu trữ lịch sử cần tiến hành theo các bước công việc sau:

+ Bước 1: Nghiên cứu chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trong hệ thống tổ chức bộ máy Nhà nước; phát hiện những cơ quan, tổ chức có sản xuất hoặc lưu giữ nhiều tài liệu nghe - nhìn để phục vụ cho các hoạt động chính của cơ quan, tổ chức đó. Kết quả nghiên cứu của bước này là xây dựng được Danh mục sơ bộ các cơ quan, tổ chức có sản xuất và lưu giữ tài liệu nghe - nhìn để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức đó.

+ Bước 2: Nghiên cứu khảo sát trực tiếp các cơ quan, tổ chức theo Danh mục sơ bộ đã lập ở bước 1. Kết quả nghiên cứu của bước này là xây dựng được Danh mục các cơ quan, tổ chức thuộc diện nộp lưu thường xuyên và không thường xuyên tài liệu nghe - nhìn vào Lưu trữ lịch sử.

+ Bước 3: Trình cấp có thẩm quyền phê duyệt Danh mục các cơ quan, tổ chức thuộc diện nộp lưu tài liệu nghe - nhìn vào Lưu trữ lịch sử.

- Đối với việc xây dựng Danh mục thành phần tài liệu nghe - nhìn nộp lưu vào Lưu trữ lịch sử, bên cạnh các nguyên tắc lịch sử, nguyên tắc tổng hợp và toàn diện, nhóm đề tài còn lưu ý tới nguyên tắc phân loại thông tin tài liệu nghe - nhìn theo ngành, lĩnh vực hoạt động.

Qua quá trình nghiên cứu, nhóm đề tài đã xây dựng được Danh mục nguồn nộp lưu tài liệu nghe - nhìn vào Lưu trữ quốc gia (11 đối tượng nộp lưu thường xuyên, 16 đối tượng nộp lưu không thường xuyên), vào Trung tâm lưu trữ tỉnh (01 đối tượng nộp lưu thường xuyên, 04 đối tượng nộp lưu không thường xuyên) và Danh mục thành phần tài liệu nghe - nhìn tiêu biểu (tài liệu nghe - nhìn được chia theo ngành, lĩnh vực hoạt động xã hội thành 40 mục lớn, tài liệu trong từng mục lớn được chia thành nhiều nhóm lớn và trong từng nhóm lớn tài liệu lại được chia thành nhiều vấn đề).

Thành viên đề tài:

Từ khóa: