Cơ sở khoa học xây dựng mô hình tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
Chủ nhiệm:
TS. Trần Văn Ngợi
Năm đăng ký:
-1
Năm nghiệm thu:
-1
Tóm tắt:
1. Mục tiêu: Tổng hợp, nghiên cứu làm rõ cơ sở khoa học xây dựng mô hình tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; từ đó đề xuất các quan điểm, giải pháp xây dựng mô hình tổ chức chính quyền tại các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, phù hợp với yêu cầu phát triển đất nước trong điều kiện mới.
2. Kết cấu của đề tài
Gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về xây dựng mô hình tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt;
Chương 2. Tổ chức chính quyền tại đặc khu hành chính, đặc khu kinh tế trên thế giới và thực tiễn xây dựng mô hình tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính lãnh thổ đặc thù ở Việt Nam;
Chương 3. Quan điểm, giải pháp xây dựng mô hình tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt ở Việt Nam hiện nay.
3. Nội dung chính của đề tài
Chương 1, nhóm tác giả đã phân tích khái niệm đơn vị hành chính, đơn vị hành chính đặc biệt; Đặc trưng của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; Mục đích, mục tiêu thành lập đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt; mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Từ đó nêu rõ các yếu tố ảnh hưởng xây dựng mô hình tổ chức chính quyền các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, cụ thể như sau:
- Đối với mô hình tổ chức chính quyền các đơn vị hành chính: Mức độ đô thị hóa cao của mỗi đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; Đặc điểm, tính chất hoạt động kinh tế của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; Quy mô lãnh thổ, dân số và đặc điểm lịch sử - truyền thống, văn hóa - xã hội của mỗi đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
- Điều kiện đảm bảo việc xây dựng mô hình tổ chức chính quyền các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt: về thể chế; về nhân lực của bộ máy chính quyền; về nhận thức, quan điểm.
Chương 2, nhóm tác giả đã nghiên cứu kinh nghiệm tổ chức quản lý tại các khu hành chính, đặc khu kinh tế trên thế giới như: Trung Quốc, Bắc Triều Tiên, Hàn Quốc, Nhật Bản. Từ đó khái quát những bài học kinh nghiệm quyết định sự thành công của mô hình đặc khu kinh tế, đặc khu hành chính trên thế giới. Đồng thời, nhóm tác giả nêu được thực tiễn tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính lãnh thổ đặc thù ở Việt Nam như đặc khu Hòn Gai, khu tự trị Thái - Mèo và Việt Bắc, đặc khu Vĩnh Linh, đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo; thực tiễn mô hình tổ chức các khu kinh tế Phú Quốc, Vân Đồn, Vân Phong, Qua đó, rút ra những đánh giá chung, đó là:
- Các hình thức đơn vị hành chính lãnh thổ đặc thù ở Việt Nam đều được thiết kế mô hình tổ chức chính quyền có những điểm khác biệt so với các đơn vị hành chính lãnh thổ khác, hầu hết các đơn vị hành chính lãnh thổ đặc thù này đều được thiết kế tương đương cấp tỉnh (Vĩnh Linh, Vũng Tàu-Côn Đảo), hoặc trực thuộc tỉnh nhưng lại tổ chức chính quyền như cấp tỉnh hiện hành (Hòn Gai). Các đơn vị hành chính lãnh thổ này được thiết kế khác biệt về tổ chức bộ máy chính quyền, về thẩm quyền, … so với các đơn vị hành chính khác theo những quy định giành riêng cho đơn vị đó, hoặc thậm chí có văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh riêng.
Các đơn vị hành chính lãnh thổ đặc thù thành lập vì mục đích chính trị thường chấm dứt sự tồn tại sau khi hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình. Riêng đặc khu Vũng Tàu-Côn Đảo, sự thất bại của mô hình đặc khu được kể đến có thể là chưa có cơ chế riêng để phát huy thế mạnh của đặc khu, chưa có đất làm vành đai thực phẩm, nước, điện; năng lực cán bộ chưa phù hợp, cơ chế hành chính bao cấp vẫn dùng cho đặc khu…
- Đối với các KKT: các KKT Phú Quốc, Vân Đồn và Bắc Vân Phong mới được xây dựng dưới dạng một khu vực lãnh thổ mà trong đó diễn ra các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ theo những cơ chế, chính sách ưu đãi đặc biệt hơn, nhưng lại chưa có bộ máy chính quyền để thực hiện chức năng quản lý nhà nước và cung ứng các dịch vụ công cần thiết cho các tổ chức và người dân trên địa bàn. Các cơ chế, chính sách ưu đãi và các quy định về tổ chức bộ máy quản lý hành chính áp dụng cho các khu kinh tế hiện đang bị giới hạn trong khuôn khổ điều chỉnh chung của pháp luật hiện hành nên không thể tạo ra sự vượt trội về ưu đãi đặc thù cũng như sự năng động và hiệu lực, hiệu quả trong quản lý hành chính để cạnh tranh và thu hút đầu tư.
Chương 3, nhóm tác giả đã trình bày bối cảnh, sự cần thiết tổ chức đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt ở Việt Nam hiện nay, từ đó nêu quan điểm tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, đó là:
- Việc tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt phải đảm bảo phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước;
- Đặc khu là đơn vị hành chính có tính đặc biệt so với các đơn vị hành chính khác. Do đó, mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở Đặc khu được thiết kế sẽ có điểm khác so với quy định của pháp luật hiện hành;
- Đề xuất các phương án xây dựng mô hình tổ chức chính quyền của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt;
- Một số giải pháp tổ chức chính quyền ở các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
Thành viên đề tài:
Từ khóa: