Tổ chức nhà nước Việt Nam hiện nay - Những vấn đề lý luận và thực tiễn
Chủ nhiệm:
TS. Nguyễn Ngọc Vân
Năm đăng ký:
2021
Năm nghiệm thu:
2021
Tóm tắt:
Cơ sở lý luận của khoa học tổ chức nhà nước
Chủ nhiệm đề tài: TS. Nguyễn Ngọc vân
Năm đăng ký: 2020
Năm nghiệm thu: 2021
Xếp loại: Xuất sắc
Mục tiêu của đề tài:
Nghiên cứu, làm rõ những vấn đề lý luận, thực tiễn về tổ chức nhà nước Việt Nam hiện nay; từ đó đưa ra những định hướng tiếp tục đổi mới, hoàn thiện tổ chức nhà nước Việt Nam.
Kết cấu của đề tài:
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được kết cấu thành 03 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận của tổ chức nhà nước Việt Nam;
Chương 2. Thực tiễn tổ chức nhà nước Việt Nam;
Chương 3. Tiếp tục đổi mới hoàn thiện tổ chức nhà nước Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.
Những nội dung chính của đề tài:
Trong chương 1, nhóm nghiên cứu tập trung phân tích, làm rõ cơ sở lý luận của tổ chức nhà nước Việt Nam: Làm rõ một số khái niệm cơ bản: Khái niệm quyền lực, Đặc trưng của quyền lực; Khái niệm quyền lực nhà nước, Bản chất của quyền lực nhà nước, Tổ chức quyền lực nhà nước, đi sâu phân tích khái niệm, những đặc trưng chủ yếu, các yếu tố cơ bản của tổ chức nhà nước. Phân tích nền tảng chính trị, kinh tế, xã hội của tổ chức nhà nước Việt Nam. Khái lược các lý thuyết về nhà nước và tổ chức nhà nước có ảnh hưởng đối với tổ chức nhà nước Việt Nam, bao gồm: Một số học thuyết về nhà nước và tổ chức nhà nước của phương Đông thời cổ đại được tập trung rõ nét nhất ở nền triết học Trung hoa cổ đại, với một số trường phái triết học tiêu biểu: Nho giáo (Khổng Tử), Đạo giáo ( Lão Tử), Mặc giáo (Mặc Tử), Pháp giáo (Hàn Phi Tử); Một số lý thuyết tổ chức nhà nước của phương Tây, bao gồm - Lý thuyết phân quyền của Montesquieu, Lý thuyết chủ quyền nhân dân của Rousseau, “Nhà nước kiến tạo phát triển” của Chalmers Johnson, quản trị nhà nước tốt; Học thuyết Mác - Lênin về nhà nước và tổ chức nhà nước , đây là học thuyết chi phối trực tiếp với tư cách là nền tảng lý luận, kim chỉ nam của công cuộc xây dựng Nhà nước Việt Nam; Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về nhà nước và tổ chức nhà nước.
Chương 2, nhóm nghiên cứu đã đi vào tổng quan về thiết chế tổ chức nhà nước qua các giai đoạn lập hiến Việt Nam: theo hiến pháp 1946, Hiến pháp 1959,Hiến pháp 1980, Hiến pháp 1992, Hiến pháp 2013. Có thể thấy, qua 70 năm qua, Việt Nam đã năm lần thông qua (sửa đổi) Hiến pháp. Mỗi một lần thông qua Hiến pháp (dù là Hiến pháp sửa đổi) đều đánh dấu một giai đoạn quan trọng trong sự vận động phát triển của xã hội việt Nam. Đề tài Tập trung phân tích thực tiễn, những điểm mới của tổ chức bộ máy nhà nước theo Hiến pháp 2013 về: (1) Nguyên tắc tổ chức quyền lực nhà nước (2) về việc xác định vị trí, vai trò của từng chế định quyền lực cơ bản trong việc thực hiện quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp (3) Mô hình tổng thể tổ chức bộ máy nhà nước. Từ phân tich thực tiễn, đề tài chỉ ra những vấn đề đang đặt ra đối với tổ chức nhà nước, từng thiết chế tổ chức nhà nước trong điều kiện hiện nay ở nước ta: Về mô hình tổ chức Quốc hội Việt Nam trước yêu cầu mới của sự phát triển đất nước; Về chế định Chủ tịch nước; Tổ chức Chính phủ; Tổ chức và hoạt động của Tòa án nhân dân; Mô hình tổ chức kiểm soát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia và Kiểm toán nhà nước; Tổ chức chính quyền địa phương
Chương 3, đề tài xác định 06 yêu cầu tiếp tục đổi mới hoàn thiện tổ chức nhà nước Việt Nam, từ đó đề xuất định hướng hoàn thiện mô hình tổng thể tổ chức nhà nước và từng cơ quan thực hiện quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp. Theo đó, về mô hình tổng thể tổ chức nhà nước, cần: Hoàn thiện sự phân công, phối hợp giữa các cơ quan thực hiện quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp; Hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực trong mô hình tồng thể tổ chức bộ máy nhà nước. Đối với từng cơ quan thực hiện quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp: Đổi mới, hoàn thiện tổ chức Quốc hội (về chức năng lập hiến, lâp pháp của Quốc hội, về chức năng quyết định các vấn đề quan trọng, về chức năng giám sát tối cao,về tổ chức bộ máy Quốc hội, về đại biểu quốc hội. Hoàn thiện thiết chế Chủ tịch nước (tập trung làm rõ hai vai trò quan trọng của chủ tịch nước; Nâng cao vai trò, vị thế của Chủ tịch nước; Tăng cường quyền hạn của Chủ tịch nước không chỉ trong phối hợp hoạt động mà còn cả trong kiểm soát hoạt động của Chính phủ. Hoàn thiện tổ chức của Chính phủ( Cơ cấu lại chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền của Chính phủ; Tăng cường, củng cố, phát triển các nguyên tắc pháp quyền đối với nền hành chính; Tiếp tục thực hiện nhất quán chủ trương tinh gọn bộ máy Chính phủ trên cơ sở tổ chức hợp lý các bộ đa ngành, đa lĩnh vực; Xây dựng Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số). Hoàn thiện cơ cấu thực hiện quyền tư pháp( Phân biệt quyền tư pháp và hoạt động tư pháp; Hoàn thiện tổ chức hệ thống Tòa án nhân dân, các quan hệ trong hệ thống Tòa án; Về vai trò kiểm soát quyền lực của cơ quan thực hiện quyền tư pháp, ...). Hoàn thiện tổ chức Viện Kiểm sát nhân dân (Viện kiểm sát nhân dân là một thiết chế kiểm soát việc thực hiện quyền lực nhà nước, có 2 chức năng cơ bản: 1) Giám sát việc tuân theo hiến pháp và pháp luật trong hoạt động của các cơ quan nhà nước; Thực hiện quyền công tố; Chuyển Viện kiểm sát nhân dân thành cơ quan công tố,… ). Hoàn thiện pháp luật về Hội đồng bầu cử quốc gia ( tổ chức một hệ thống các cơ quan chịu trách nhiệm về bầu cử một cách chuyên nghiệp, hoạt động thường xuyên, không phụ thuộc vào kỳ bầu cử; xây dựng một đạo luật về tổ chức và hoạt động của Hội đồng bầu cử quốc gia ...).Tăng cường hiệu quả của kiểm toán nhà nước (Đảm bảo tính độc lập của Kiểm toán nhà nước; Làm rõ tính chất của Kiểm toán nhà nước; Từng bước chuyển từ mô hình “thủ trưởng chế” đứng đầu là Tổng Kiểm toán nhà nước sang mô hình “đồng sự”; Đẩy mạnh phân cấp kiểm toán của Kiểm toán nhà nước cho các Kiểm toán chuyên ngành, Kiểm toán nhà nước khu vực). Hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương (xác định cụ thể cho chính quyền ở nông thôn và đô thị; chính quyền địa phương cần có một địa vị pháp lý đầy đủ của một pháp nhân công quyền; Tiến tới một chế độ tự quản địa phương phù hợp với các điều kiện đặc thù của nước ta; Cải cách căn bản pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương...).
Thành viên đề tài:
Từ khóa: