CƠ SỞ DỮ LIỆU

THÔNG TIN TƯ LIỆU

QUẢN LÝ XÃ HỘI TRONG TÌNH HUỐNG BẤT THƯỜNG Ở VIỆT NAM - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Chủ nhiệm: Nguyễn Hữu Khiển

Năm đăng ký: 2013

Năm nghiệm thu: 2015

Tóm tắt:

QUẢN LÝ XÃ HỘI TRONG TÌNH HUỐNG BẤT THƯỜNG

Ở VIỆT NAM - CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Mã số: KX.02.14/11 – 15

Năm đăng ký: 2013

Cơ quan chủ trì: Bộ Nội vụ

Chủ nhiệm đề tài: Nguyễn Hữu Khiển

Năm nghiệm thu: 2015

Xếp loại: Khá

1. Tính cấp thiết của đề tài

- Tình huống bất thường xuất hiện ở mọi quốc gia, khu vực cũng như các châu lục trên trái đât. Nước ta có vị trí đặc biệt trên bản đồ thế giới: Nằm ở khu vực nhiệt đới gió mùa, địa hình lại hẹp và kéo dài tới trên 15 vĩ độ (tương đương hàng nghìn km theo kinh tuyến) làm cho sự thay đổi khí hậu, thời tiết ở các vùng khác nhau ngay trong một thời điểm trong ngày. Vị trí và cấu trúc như thế một mặt, vừa có những thuận lợi cho sản xuất nhờ sự đa dạng của thiên nhiên và sự phong phú của nguồn lợi tự nhiên (lượng mưa, vùng biển vùng rừng núi…). Mặt khác, nó đồng thời cũng thường xuyên hứng chịu những bất lợi do thiên tai, thảm họa , thậm chí khó lường. Những hiện tượng con người không thể đoán định, ngoài tầm kiểm soát và gây ra những thiệt hại về của cải và sinh mạng thuộc về các hiện tượng bất thường mà con người phải đối mặt. Những phức tạp,khó khăn của tự nhiên diễn ra thường xuyên hàng năm (thậm chí hàng mùa trong năm) đã từng xuất hiện từ hàng triệu năm trước do tác động của qui luật tự nhiên.

Nhưng nếu không có một hệ qui chiếu pháp lý chuẩn mực, một tổ chức và nguồn lực chuyên nghiệp, một trình độ nhất định về khoa học và công nghệ thì sẽ dẫn tới tình trạng “biết nó xẩy ra nhưng đành bất lực hứng chịu hậu quả”. Kinh nghiệm lịch sử và sự chỉ dạy của Hồ Chủ Tịch còn cho ta thấy: Khả năng huy động sức dân làm một sức mạnh vừa hiện hữu, vừa tiềm tàng cần được tính tới một các khoa học.

Những rủi ro do tự nhiên mang đến nếu con người không thể né tránh thì có nghĩa là phải tìm ra phương cách khắc chế sao cho hạn chế nhiều nhất những thiệt hại do thiên tai gây ra. Muốn khắc chế các rủi ro, phải nắm được qui luật, qui mô và tính chất hoạt động, tần xuất xuất hiện của chúng.

- Ngày nay trong giai đoạn nước ta đang trong thời kì chuyển đổi nền kinh tế từ quản lý theo kiểu tập trung sang cơ chế thị trường ( như một quá trình chuyển đổi chủ thể trong một số lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là lĩnh vực kinh tế và dịch vụ xã hội); Từ nhận thức về vai trò của Nhà nước như một chủ thể cơ bản trong việc tổ chức các hoạt động sản xuất dịch vụ ( coi nhẹ vai trò của các cá nhân, doanh nghiệp, hợp tác và đoàn thể ) đến quá trình quyển giao ngày càng sâu, rộng. Trong tiến trình đó, sự chuyển đổi căn bản là tích cực theo đúng qui luật của phát triển xã hội, của trình độ cụ thể phát triển lực lượng sản xuất và hội và năng lực quản lý; đã xuất hiện các nhân tố tích cực trong khoa học, công nghệ, tổ chức sản xuất; các đơn vị kinh tế nhà nước và phi nhà nước; các tập thể và doanh nhân góp phần là động lực , thúc đẩy phát triển thì đồng thời cũng đã xuất hiện những những biểu hiện tiêu cực trong một số lĩnh vực: hoạch định chính sách, xây dựng thể chế, tổ chức quản lý trong quản lý, điều hành...Chúng biểu hiện ra bên ngoài xã hội như sự xuất hiện của hiện tượng tham nhũng, lợi ich nhóm làm đảo lộn các trật tự nhất là trong quản lý xã hội ( xây dựng thể chế, hoạch định chính sách, điều hành các hoạt động xã hội...).

Từ thực trạng tiêu cực trên đã làm biến dạng tính tích cực của một số hoạt động từ bình thường, phù hợp với tiến trình phát triển, trở thành bất thưởng, cản trở sự phát triển, phá hoại nền kinh tế và tác động không nhỏ làm đảo lộn trật tự xã hội.

Với những gì diễn ra và được mô tả khai quát trên đây cho thấy, quản lý xã hội bởi các tổ chức trụ cột của hệ thống chính trị mà trực tiếp là các thể chế trong bộ máy Nhà nước dù đã đạt được những kết quả, thành công và thành tựu cơ bản của sự phát triển, đã phải trải qua các giai đoạn khác nhau của điều kiện xã hội và cơ chế quản lý. Dó đó đã xuất hiện các hoạt động mang tính chất bất thường, phát triển theo chiều hướng tiêu cực, trái với chủ trương, mục đích, mục tiêu của các chủ thể quản lý trong bộ máy Nhà nước.

- Bất thường của các tình huống có sự giống nhau về bản chất, nhưng rất khác nhau, đa dạng ở mỗi giai đoạn của sự phát triển, nhất là giai đoạng chuyển đổi cơ chế. Chúng tôi được biết, ngoài các công trình riêng lẻ của các viện nghiên cứu, các ngành kinh tế, xã hội đơn lẻ đã nghiên cứu; một số nhà khoa học đã đặt ra vấn đề ở tầm tổng thể nghiên cứu các tình huống bất thường. Nhưng hiện vẫn chưa có công trình nào cấp bộ hay cấp nhà nước nghiên cứu ở mức thành công được nghiệm thu chính thức.

Với bối cảnh đó, chương trình Nghiên cứu khoa học phát triển xã hội và quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam đến năm 2020 đã phê duyệt đề tài nghiên cứu về quản lý xã hội trong tình huống bất thường như một trong những vấn đề cấp thiết hiện nay.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài

a) Mục tiêu

Đề tài làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn của tình huống bất thường trong quản lý xã hội; Xây dựng cơ chế và phương thức quản lý xã hội trong tình huống bất thường ở Việt Nam nhằm phát triển xã hội bền vững hiện nay tới 2020 và những năm tiếp theo.

b) Nhiệm vụ

- Nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn về tình huống và tình huống bất thường; ( khái niệm, cơ sở hình thành và diễn biến, tác động của các tình huống bất thường xuất hiện trong xã hội...)

- Phân tích, tổng hợp, đánh giá các kết quả cơ bản nghiên cứu của các công trình đã công bố liên quan đến tình huống bất thường

- Phân tích các kết quả điều tra, khảo xát các kết quả hội thảo khoa học làm cơ sở phân tích thực trạng diễn biến tình huống bất thường và quản lý các tình huống bất thường hiện nay

- Phân tich các yếu tố ảnh hưởng trong điều kiện Nước ta và thực trạng quản lý xã hội các tình huống bất thường hiện nay ( hiện trạng về thể chế, tổ chức, nguồn lực và đầu tư...).

-Xây dựng cơ sở, nguyên tắc, định hướng, các quan điểm và hệ thống giải pháp cơ bản hoàn thiện các yếu tố của quản lý các tình huống bất thường đến năm 2020

3. Nội dung và kết cấu của đề tài

Báo cáo báo gồm phần mở đầu, nội dung chính; kết luận, tài liệu tham khảo, các phụ lục. Nội dung chính của Báo cáo gồm bảy chương:

Chương 1. Nhận thức và phân tích một số khái niệm cơ bản của đề tài

1.1 Quản lý xã hội

1.2 Khái niệm Tình huống bất thường

Chương 2. Phân tích lựa chọn một số hiện tượng bất thường

2.1 Một số tình huống cơ bản tự nhiên khách quan

2.2 Tình huống bất thường từ các nguyên nhân sinh học - xã hội

2.3 Tình huống bất thường dân sự và sự can thiệp của lực lượng vũ trang

2..4. Các tình huống bất thường trong hoạt động kinh tế xã hội

Chương 3. Phân tích thực trạng xử lý các tình huống bất thường hiện nay

3.1 Thực trạng trong phòng và ứng phó các tình huống thiên tai khách quan

3.2 Thực trạng trong ứng phó tình huống bất thường sinh học

3.3 Thực trạng trong ứng phó tình huống bất thường dân sự trong lực lượng vũ trang

3.4 Thực trạng trong quản lý trong lĩnh vự kinh tế xã hội

Chương 4. Một số nguyên tắc định hướng và các giải pháp quản lý các tình huống bất thường

4.1 Các nguyên tắc định hướng xấy dựng giải pháp

4.2. Các nhóm giải pháp cơ bản ứng phó trong quản lý các tình huống bất thường

4. Những đề xuất, kiến nghị

Từ kết quả nghiên cứu, đề tài đề xuất, kiến nghị một số nội dung chủ yếu sau:

Kiến nghị thứ nhất. Các hoạt động quản lý các tình huống bất thường đặt trong khung đường lối, chỉ đạo của Đảng.

Kiến nghị thứ hai: Kiến nghị nhà nước chấn chỉnh cấp bách các công trình xây dựng là tác nhân gây tác động tới các hiện tượng thiên tai bất thường hiện nay ở Nước ta ( là tác nhân gây ra lũ lụt, lở đất, trượt đất, hoả hoạn...) Nhà nước lâu nay đã làm và đã có hiệu quả nhất định, mang lại sự an toàn cho người dân trong sản xuất và sinh hoạt.

Kiến nghị thứ ba: Nhà nước tiếp tục giành số vốn vay ưu đãi; tiếp tục cân đối lại ngân sách theo nguyên tắc giảm chi cái gì có thể xã hội hoá được, đầu tư cho xây dựng các chương trình ứng phó bất thường trong quản lý xã hội.

Kiến nghị thứ tư: đưa hiện tương "nắng nóng" vào nội dung cảnh báo thiên tai, vào việc lập ban chỉ đạo ngang hàng với các ban chỉ đạo phòng chống lụt bão; trung tâm tìm kiếm cứu nạn.

Kiến nghị thứ năm: Chính phủ giao bộ Công An chủ trì (cục PCCC là đơn vị trực tiếp chuẩn bị ) tổ chức hội thảo tìm lời giải cho công tác phòng cháy chữa cháy đô thị khi hiện trạng bất cập giữa phương tiện và các công trình xây dựng đang đà phát triển ( ngày một cao, ngày một tập trung ).

Kiến nghị thứ sáu: Chính phủ lập đề án cơ cấu lại diện tích nông nghiệp theo hướng tích tụ ruộng đất và lao động, cơ cấu lại vùng tập trung chăn nuôi hướng tới sản xuất lớn và khả năng phòng ngừa dịch bệnh trong sản xuất nông nghiệp .

Kiến nghị thứ bảy:Kiến nghị với Chính phủ thành lập cục cứu hộ cứu nạn trên biển thay thế lực lượng quân đội hướng tới chuyên môn hoá, chuyên nghiệp hoá quản lý các sinh hoạt dân sự.

Kiến nghị thứ tám: Kiến nghị với Bộ chính trị, Quốc hội và Chính phủ xiết chặt từng bước các qui định trong công tác xây dựng Đảng và chế chế pháp lý nhằm hạn chế tham nhũng và lợi ích nhóm.

Kiến nghị thứ chín: Kiến nghị Chính phủ công khai các qui định về thực hành tiết kiệm; hạn chế tối đa xây dựng tiêu chí sử dụng tài sản theo chức vụ.

Thành viên đề tài:

Từ khóa: