Nghiên cứu tổ chức và phương thức hoạt động của thôn, buôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và miền núi các tỉnh miền Trung
Chủ nhiệm:
Nguyễn Huy Kiệm
Năm đăng ký:
2003
Năm nghiệm thu:
2005
Tóm tắt:
Nghiên cứu tổ chức và phương thức hoạt động của thôn, buôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và miền núi các tỉnh miền Trung
Chủ nhiệm đề tài: Nguyễn Huy Kiệm
Năm đăng ký: 2003
Năm đăng ký: 2005
Xếp loại: Tốt
Mục tiêu của đề tài:
Nghiên cứu đề xuất các giải pháp xây dựng tổ chức, phương thức hoạt động và một số nội dung tự quản của thôn, buôn.
Kết cấu của đề tài: gồm 4 phần
- Phần 1: Vị trí chiến lược của Tây Nguyên và miền núi các tỉnh miền Trung- các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của thôn, buôn vùng dân tộc thiểu số.
- Phần 2: Thôn, buôn vùng dân tộc thiểu số qua các thời kỳ lịch sử.
- Phần 3: Thực trạng về tổ chức và hoạt động của thôn buôn vùng dân tộc thiểu số.
- Phần 4: Phương hướng xây dựng thôn buôn và các giải pháp để phát huy vai trò tự quản của thôn buôn trong cộng đồng các dân tộc thiểu số.
Những nội dung chính của đề tài:
Phần 1, đề tài trình bày về vị trí chiến lược của Tây Nguyên và miền núi các tỉnh miền Trung, giữ vị trí chiến lược rất quan trọng về kinh tế và quốc phòng của cả nước. Phân tích đến một số yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của thôn, buôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số như: yếu tố về địa lý- tự nhiên; yếu tố về kinh tế; về xã hội- dân cư; yếu tố về văn hoá; yếu tố truyền thống; yếu tố dân trí; yếu tố an ninh trật tự.
Phần 2, đề tài đã điểm lại buôn làng vùng dân tộc qua các thời kỳ lịch sử:
- Buôn, làng truyền thống của dân tộc thiểu số: về quy mô của các buôn, làng này thường do điều kiện lịch sử, điều kiện địa lý tự nhiên và tập quán cư trú của từng cộng đồng dân tộc. Tính ổn định của buôn, làng lệ thuộc vào chế độ canh tác. Tính cộng đồng rất cao. Tính tổ chức tự quản buôn, làng truyền thống ở một số dân tộc như: Gia Rai, Ba Na, Ê Đê...công cụ điều hành xã hội cổ truyền của các dân tộc thiểu số là các luật tục.
-Buôn, làng dân tộc trong thời kỳ thực dân Pháp: bên cạnh bộ máy tự quản của cộng đồng buôn, làng truyền thống vẫn được giữ nguyên, thời kỳ này thực dân Pháp đã lập ra bộ máy hành chính để phục vụ cho mục đích cai trị của chúng. Hai hệ thống tổ chức này cùng song song tồn tại, tổ chức tự quản là để lo việc của buôn, làng, tổ chức hành chính là phục vụ cho mục đích cai trị của thực dân Pháp. Thực dân Pháp đã thành lậpTòa án phong tục Thượng để giải quyết các mối quan hệ giữa chính quyền Pháp với đồng bào các dân tộc thiểu số theo luật tục. Mặc dù vậy, nhưng vai trò tự quản cộng đồng trong các buôn, làng truyền thống vẫn được duy trì.
- Buôn, làng dân tộc dưới chế độ Mỹ- nguỵ: thời kỳ này, các buôn, làng truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số đã bị xoá sạch, thay vào đó là mô hình ấp chiến lược, ấp tân sinh, khu dồn để thực hiện mục đích chiến tranh của chế độ Mỹ- nguỵ
Phần 3, đề tài trình bày thực trạng về tổ chức và hoạt động của thôn, buôn vùng các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và các tỉnh miền Trung từ sau ngày giải phóng miền Nam đến thời kỳ đổi mới của đất nước. Trước những yêu cầu bức xúc về quản lý nhà nước trên địa bàn dân cư, mặc dù Trung ương chưa có chủ trương khôi phục lại thôn, buôn nhưng từ sau năm 1990 các tỉnh miền Trung và Tây Nguyên đã chủ động lập lại tổ chức tự quản thôn, buôn trong cộng đồng dân cư, điều này đã khẳng định được vị trí, vai trò của thôn, buôn là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư. Nhóm tác giả đã phân tích những đặc điểm cơ bản nhất của thôn, buôn, đó là: tính cộng đồng và tính tự quản. Thực trạng bộ máy lãnh đạo thôn, buôn ở các địa phương hiện đang có 3 mô hình: loại chỉ có 1 trưởng thôn, buôn; loại có 1 trưởng và 1 phó thôn, buôn; loại có 1 trưởng và 2 phó thôn, buôn. Chất lượng của đội ngũ cán bộ thôn, buôn ở các địa phương còn nhiều bất cập, yếu kém, đội ngũ này luôn có sự thay đổi, xáo trộn. Về chế độ chính sách của cán bộ thôn, buôn do chưa có quy định cụ thể thống nhất từ trung ương do vậy mà chế độ phụ cấp cho đội ngũ này ở mỗi địa phương quy định một cách khác nhau có nơi cao, nơi thấp. Trên cơ sở phân tích thực trạng nói trên, đề tài đã rút ra nhận xét về những kết quả hoạt động mà tổ chức tự quản thôn, buôn đã đem lại hiệu quả trên các mặt kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh trật tự... Bên cạnh đó, đề tài đã chỉ ra những mặt còn tồn tại, hạn chế trong quá trình hoạt động của tổ chức như: hoạt động còn chưa đều; nhiều nơi còn ngộ nhận thôn, buôn là một cấp chính quyền thậm chí có nơi còn đòi xin cấp con dấu để có tư cách pháp nhân hoạt động...nguyên nhân của những mặt hạn chế trên là do không có chủ trương, hướng dẫn của cấp trên về khôi phục lại tổ chức thôn, buôn cho các địa phương; trình độ cán bộ thôn, buôn còn thấp kém, không được đào tạo; chế độ chính sách chưa thoả đáng; tinh thần trách nhiệm chưa cao... Đề tài cũng đã nêu ra một số điển hình cụ thể thông qua việc xây dựng thôn, buôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở các tỉnh như: Kon Tum; Bình Định; Đăk Lăk; Phú Yên...
Phần 4, đề tài nêu lên một số phương hướng và giải pháp để phát huy vai trò tự quản của thôn, buôn. Các giải pháp mà nhóm nghiên cứu đưa ra, bao gồm: tăng cường sự chỉ đạo và lãnh đạo của các cấp uỷ đảng và chính quyền đối với thôn, buôn; xây dựng mối quan hệ giữa trưởng thôn, buôn với các tổ chức của hệ thống chính trị và những người có uy tín ở thôn, buôn; xây dựng hương ước, quy ước và phát huy bảo tồn các giá trị của luật tục trong cộng đồng các dân tộc thiểu số; kết hợp thực hiện luật pháp nhà nước với luật tục ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số; xây dựng nếp sống văn hoá buôn, làng; xây dựng nhà rông- nơi sinh hoạt của cộng đồng.
Thành viên đề tài:
Từ khóa: