HÒA NHẬP XÃ HỘI CỦA CÁC NHÓM XÃ HỘI BỊ THIỆT THÒI Ở VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN
Chủ nhiệm:
Lưu Kiếm Thanh
Năm đăng ký:
2013
Năm nghiệm thu:
2015
Tóm tắt:
HÒA NHẬP XÃ HỘI CỦA CÁC NHÓM XÃ HỘI BỊ THIỆT THÒI
Ở VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN
Mã số: KX02.17/11-15
Năm đăng ký: 2013
Cơ quan chủ trì: Bộ Nội vụ
Chủ nhiệm đề tài: Lưu Kiếm Thanh
Năm nghiệm thu: 2015
Xếp loại: Đạt
1. Tính cấp thiết của đề tài
- Hòa nhập xã hội cho các nhóm dân cư là một vấn đề lớn trong quá trình phát triển của mỗi quốc gia. Sự vận động mạnh mẽ của đời sống kinh tế - xã hội, sự phát triển của nền kinh tế thị trường đem đến một thực tế là có những nhóm đối tượng xã hội gặp trở ngại trong việc tiếp cận các nguồn lực, tiếp cận các cơ hội phát triển. . Vì vậy, sự trợ giúp hòa nhập xã hội ngày càng quan trọng hơn, hòa nhập xã hội như một con đường để những đối tượng xã hội bị thiệt thòi có thể hòa mình vào dòng chảy chung. Các biện pháp hòa nhập xã hội cùng với sự nỗ lực của bản thân nhóm đối tượng yếu thế, nhóm xã hội bị thiệt thòi sẽ góp phần tạo ra những tiền đề cho các nhóm đối tượng này có thể vượt qua những trở ngại, những khó khăn, những rào cản để có cơ hội tiếp cận nguồn lực, thụ hưởng những thành quả chung của quá trình phát triển.
- Công bằng xã hội là mục tiêu phấn đấu của chế độ xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa: Dân giàu nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Nó là tiêu chí và cũng là một động lực của phát triển, là một nhân tố của ổn định xã hội.
- Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã cụ thể hóa chủ trương đó, như cấp sổ bảo hiểm y tế cho hàng chục triệu người nghèo; đầu tư mỗi năm hàng ngàn tỉ đồng cho xóa đói giảm nghèo; cấp đất cho đồng bào các dân tộc Tây Nguyên không có hoặc thiếu đất ở và canh tác; quỹ phát vay xóa đói giảm nghèo lên đến hàng chục ngàn tỉ đồng/năm... Những việc làm cụ thể này nhằm tạo ra những cơ hội phát triển cho các nhóm dân cư yếu thế trong xã hội. Hàng loạt các đạo luật quan trọng như Luật về người khuyết tật, các chính sách ưu đãi đối với đồng bào dân tộc ít người, người cao tuổi, người ở vùng sâu, vùng xa hướng tới mục tiêu giúp cho các nhóm dân cư này có thêm những tiền đề cơ hội để hòa nhập với sự vận động chung của xã hội. Tuy vậy, sự đồng bộ giữa phát triển với tiến bộ xã hội vẫn chưa được bảo đảm, khoảng cách giàu - nghèo có chiều hướng ngày càng lớn hơn ra: Năm 1996: 10,6 lần; 1999: 12 lần; 2001-2002: 12,5 lần; 2005: 13,5 lần. Thu nhập bình quân đầu người năm 2006 là 729 USD; nhưng số người nghèo là đại bộ phận chỉ 200 USD/năm. Từ đó, cho thấy để bảo đảm công bằng xã hội, giảm bớt khoảng cách giữa các nhóm xã hội thì Nhà nước cần có những định hướng, những giải pháp để giảm bớt khoảng cách, phân tầng xã hội.
- Thực tiễn trong những năm qua, cơ hội và khả năng tiếp cận dịch vụ công của các nhóm dân cư có sự khác biệt đáng kể. Những người nghèo, người ở vùng khó khăn dường như ít có cơ hội tiếp cận với các dịch vụ công so với các nhóm dân cư khác và điều này xét về lâu dài sẽ làm cho khoảng cách phát triển ngày càng mở rộng hơn. Để giúp các nhóm xã hội yếu thế, nhóm xã hội bị thiệt thòi, chúng ta cần có những giải pháp đồng bộ về chính sách, các nguồn lực đầu tư xã hội, cần sự nỗ lực của cộng đồng xã hội, của các nhóm xã hội bị thiệt thòi. Sự bảo đảm hòa nhập xã hội cho các nhóm xã hội bị thiệt thòi, vì vậy, vừa là sự khẳng định bản chất tốt đẹp của nhà nước ta, vừa là cơ sở để khai thác toàn diện tiềm năng, nguồn lực của quốc gia trong quá trình phát triển.
- Vấn đề hòa nhập xã hội của các nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi cần đặt ra trong quá trình phát triển nhất là khi mặt trái của cơ chế thị trường đã tạo ra khoảng cách về thu nhập, cơ hội phát triển, có nguy cơ đẩy một số nhóm đối tượng yếu thế ngày càng xa những cơ hội phát triển. Tuy nhiên, về mặt lý luận và thực tiễn, chúng ta đang thiếu những nghiên cứu về vấn đề này.
- Hệ thống thể chế, thiết chế về hòa nhập xã hội ở nước ta đã và đang được xây dựng và triển khai. Dù vậy, các biện pháp hòa nhập xã hội ở nước ta vẫn còn nhiều hạn chế. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đổi mới, hoàn thiện khung chính sách, khung thể chế về bảo đảm hòa nhập xã hội cho các nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi cần được đặt ra.
- Từ những luận điểm trên có thể khẳng định, nghiên cứu đề tài có ý nghĩa lý luận và thực tiễn. Việc nghiên cứu đề tài thành công sẽ tác động tích cực đến nhận thức của cộng đồng xã hội về vấn đề hòa nhập xã hội cho nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi, tạo một khâu đột phá trong xây dựng và thực hiện các chính sách, pháp luật, các phương thức hòa nhập xã hội, tạo ra những thay đổi cụ thể trong việc tạo lập môi trường hòa nhập cho mỗi nhóm đối tượng, góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
a) Mục tiêu
- Nhận diện các nhóm xã hội bị thiệt thòi và các phương thức hòa nhập xã hội trong quá trình phát triển ở Việt Nam;
- Đề xuất giải pháp đảm bảo hòa nhập và tái hòa nhập xã hội cho các nhóm xã hội bị thiệt thòi ở nước ta.
b) Nhiệm vụ
- Phân tích cơ sở khoa học để nhận diện các nhóm xã hội bị thiệt thòi, phân loại các nhóm đối tượng bị thiệt thòi, chỉ ra những đặc trưng của các nhóm xã hội bị thiệt thòi;
- Nghiên cứu chỉ ra những nhân tố căn bản tác động đến quá trình hòa nhập của các nhóm xã hội bị thiệt thòi, chỉ ra những khó khăn của quá trình hòa nhập xã hội của mỗi nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi;
- Nghiên cứu đánh giá về hiện trạng hòa nhập xã hội của các đối tượng bị thiệt thòi, chỉ ra những nguyên nhân, những rào cản về chủ quan và khách quan tác động đến quá trình hòa nhập và tái hoà nhập xã hội của các đối tượng bị thiệt thòi;
- Nghiên cứu, đánh giá các phương thức hòa nhập của nhóm đối tượng bị thiệt thòi;
- Đề xuất giải pháp đảm bảo hòa nhập đối với các nhóm xã hội bị thiệt thòi ở Việt Nam
3. Nội dung và kết cấu của đề tài
Báo cáo báo gồm phần mở đầu, nộidung chính; kết luận, tài liệu tham khảo, các phụ lục. Nội dung chính của đề tài gồm:
Chương 1. Cơ sở lý luận về vấn đề hòa nhập và tái hòa nhập xã hội của các nhóm xã hội bị thiệt thòi
1.1. Lý luận về nhóm xã hội bị thiệt thòi
1.2. Lý luận về hòa nhập xã hội và tái hòa nhập xã hội của nhóm xã hội bị thiệt thòi
1.3. Kinh nghiệm của một số quốc gia về bảo đảm hòa nhập và tái hoà nhập xã hội cho các nhóm xã hội bị thiệt thòi và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
Chương 2. Thực trạng hòa nhập xã hội của các nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi ở Việt Nam
2.1. Tổng quan về các nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi ở Việt Nam
2.2. Đánh giá thực trạng hòa nhập xã hội của các nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi ở Việt Nam
2.3. Những vấn đề đặt ra trong bảo đảm hoà nhập xã hội cho các nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi
Chương 3. Thực trạng chính sách, thể chế bảo đảm hòa nhập xã hội của các nhóm xã hội bị thiệt thòi ở Việt Nam
3.1. Tổng quan về chính sách bảo đảm hòa nhập và tái hoà nhập xã hội của các nhóm xã hội bị thiệt thòi
3.2. Kết quả thực hiện chính sách hòa nhập xã hội đối với các nhóm xã hội bị thiệt thòi
3.3. Những vấn đề đặt ra đối với khung thể chế, chính sách bảo đảm hòa nhập xã hội của các nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi
Chương 4. Quan điểm và giải pháp bảo đảm hòa nhập xã hội của các nhóm xã hội bị thiệt thòi ở Việt Nam
4.1. Quan điểm về bảo đảm hòa nhập xã hội của các nhóm xã hội bị thiệt thòi
4.2. Các giải pháp cơ bản bảo đảm hòa nhập xã hội của các nhóm xã hội bị thiệt thòi
4.3. Giải pháp bảo đảm hòa nhập xã hội cho các nhóm đối tượng xã hội bị thiệt thòi
4. Những đề xuất, kiến nghị
Từ kết quả nghiên cứu đề tài Ban chủ nhiệm đề tài đề xuất, kiến nghị một số giải pháp cơ bản bảo đảm hòa nhập xã hội của các nhóm xã hội bị thiệt thòi:
4.1. Giải pháp về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước
4.2. Giải pháp từ nhóm xã hội bị thiệt thòi
4.3. Giải pháp từ phía gia đình các nhóm xã hội bị thiệt thòi
4.4. Giải pháp từ phía cộng đồng xã hội
4.5. Xã hội hóa công tác hỗ trợ hòa nhập xã hội
4.6. Giáo dục hòa nhập, nâng cao năng lực hòa nhập xã hội
4.7. Hoàn thiện hệ thống chính sách an sinh xã hội trong thời gian tới
4.8. Hoàn thiện chính sách đào tạo nghề và tạo việc làm cho các nhóm xã hội bị thiệt thòi
4.9.Nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách trợ giúp xã hội cho các nhóm xã hội bị thiệt thòi
4.10. Bảo đảm quyền được trợ giúp pháp lý của các nhóm xã hội bị thiệt thòi.
Thành viên đề tài:
Từ khóa: