Nghiên cứu cơ sở khoa học xây dựng hương ước mới
Chủ nhiệm:
TS. Phan Hữu Tích
Năm đăng ký:
1998
Năm nghiệm thu:
1999
Tóm tắt:
Nghiên cứu cơ sở khoa học xây dựng hương ước mới
Chủ nhiệm đề tài: TS. Phan Hữu Tích
Năm đăng ký: 1998
Năm nghiệm thu: 1999
Xếp loại: Tốt
Mục tiêu của đề tài:
Làm rõ thêm cơ sở khoa học của của việc xây dựng hương ước, đáp ứng yêu cầu của công cuộc xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội nông thôn nước ta. Đề xuất về công tác chỉ đạo, quản lý nhà nước đối với việc xây dựng và thực hiện Hương ước.
Kết cấu của đề tài: gồm 3 chương
- Chương 1: Xây dựng và thực hiện Hương ước trong lịch sử.
- Chương 2: Xây dựng và thực hiện hương ước từ sau khi thực hiện đường lối đổi mới đến nay.
- Chương 3: Một số vấn đề về chỉ đạo xây dựng và tổ chức thực hiện hương ước, quy ước.
Những nội dung chínhcủa đề tài:
Nhóm nghiên cứu đề tài đã khẳng định, hương ước là một công cụ tự quản trong việc xây dựng và quản lý dân cư trong các cộng đồng làng xã.
Các giai đoạn hình thành và phát triển của hương ước đều chịu ảnh hưởng nhất định của thế chế nhà nước. Nghĩa là các nhà nước, mặc dù thừa nhận sự cần thiết của hương ước, nhưng không để cho người dân sống dựa vào đó, người dân vẫn cần phải chịu sự can thiệp của pháp luật. Điều đó chứng tỏ hương ước có tính song trùng phụ thuộc. Một là, nó được hình thành dựa trên ý chí và nhu cầu của cộng đồng. Hai là, hương ước dù chặt chẽ như thế nào và ở bất kỳ giai đoạn nào cũng không thể thoát ly sự điều chỉnh của nhà nước.
Hương ước là sự tiếp nội của pháp luật thông qua sức mạnh cộng đồng, chứ không qua sức mạnh của bạo lực. Mặt khác, khía cạnh văn hóa, nhân văn thể hiện ở chỗ, mọi hương ước đều tìm được cái riêng của con người-địa phương.
Các tác giả khẳng định giữa hương ước và pháp luật có sự dung hòa giữa luật pháp và tập tục. Sự hòa hợp ở đây được hiểu là xuất phát từ mục đích chủ quan của người dân khi xây dựng hương ước.
Các tác giả nhấn mạnh, cần phải nhanh chóng khôi phục lại hương ước như một phương thức của sự tổ chức đời sống cộng đồng ở nước ta hiện nay.
Các tác giả đã thu thập bản hương ước xét trên các mặt:
+ Khác nhau về thời gian;
+ Khác nhau về cơ cấu, nội dung điều chỉnh trong các bản hương ước;
+ Khác nhau do chịu sự chi phối của thể chế;
+ Khác nhau về tổ chức biên soạn và từ đó khác nhau về những khía cạnh chủ quan khi xây dựng hương ước.
Các tác giả cũng đã chỉ ra những mặt hạn chế của bản hương ước nói chung và nhất là một số hương ước được xây dựng trong thời gian gần đây.
Các tác giả nêu thực trạng xây dựng quy ước văn hoá hiện nay cho thấy một số hạn chế như: Kỹ thuật lập văn bản còn kém so với các hương ước ngày xưa, thể hiện ở chỗ có sự can thiệp quá sâu của chính quyền, đưa cả những lĩnh vực do pháp luật điều chỉnh vào trong hương ước.
Đề tài khẳng định sự cần thiết của hương ước và sự định hướng về mặt nhà nước để hương ước ngày nay vừa là sự bổ sung, hỗ trợ cho quản lý xã hội của nhà nước, vừa khơi dậy những giá trị nhân văn trong cộng đồng dựa trên những chuẩn mực văn hóa dân tộc và những nét đặc sắc của từng địa phương.
Thành viên đề tài:
Từ khóa: