Cơ sở khoa học áp dụng mô hình tự quản ở chính quyền xã.

Chủ nhiệm: ThS. Trần Thị Minh Châu

Năm đăng ký: 2014

Năm nghiệm thu: 2017

Tóm tắt:

1. Mục tiêu: Luận chứng cơ sở khoa học áp dụng mô hình tự quản của chính quyền xã.
2. Kết cấu của đề tài:
Chương 1. Cở sở lý luận tổ chức chính quyền tự quản ở xã
Chương 2. Cơ sở thực tiễn tổ chức chính quyền tự quản xã
Chương 3. Đề xuất áp dụng mô hình tự quản ở chính quyền xã
3. Nội dung chính của đề tài:
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, Đề tài có kết cấu làm 3 chương:
a,chương 1, nghiên cứu cở sở lý luận tổ chức chính quyền tự quản ở xã: Làm rõ một số khái niệm: Tự quản, Chính quyền tự quản, Chế độ tự quản, Tự quản chính quyền xã, Tự trị địa phương, Phân quyền, Phân cấp quản lý. Đồng thời, đề tài cũng đi vào phân tích các đặc điểm, vai trò tự quản của chính quyền xã; Sự cần thiết áp dụng mô hình tự quản của chính quyền xã; Sự khác biệt giữa chính quyền tự quản và tự quản cộng đồng dân cư; Mô hình tự quản chính quyền xã.
Qua nghiên cứu cho thấy, chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào thừa nhận về khái niệm: “tự quản chính quyền”; “mô hình tự quản chính quyền” hay “mô hình tư quản chính quyền xã”. Mặc dù chưa thừa nhận trong các văn bản quy phạm pháp luật trong lịch sử cho đến hiện nay về tự quản chính quyền xã, song trên thực tế, những hoạt động tự quản chính quyền đã hơi hướng tồn tại và có các yếu tố cụ thể để chứng minh về tự quản chính quyền, đặc biệt là chính quyền xã như sau:
Một là, yếu tố về chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền tự quản
Hai là, phương thức hoạt động và mối quan hệ giữa nhà nước - chính quyền tự quản xã
Ba là, tổ chức bộ máy, nhân sự của tự quản ở chính quyền xã
Bốn là, cơ chế tài chính cho tự quản ở chính quyền xã
b, chương 2, phân tích thực trạng các quy định về chính quyền xã ở nước ta từ năm 1945 đến nay; đánh giá các quy định về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức, phương thức hoạt động của chính quyền cấp xã giai đoạn từ 1945 đến nay, từ đó rút ra một số nhận xét, đánh giá, theo đó, những hạn chế, vướng mắc được chỉ ra, bao gồm: Thứ nhất, trong luật thực định từ khi thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, cho đến sau này là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, hầu như các văn bản quy phạm cũng như văn bản điều chỉnh về chính quyền địa phương không có khái niệm quy định rõ về tính tự quản chính quyền, đặc biệt là tự quản chính quyền xã. Thứ hai, việc “phân cấp” “phân quyền” trong quản lý nhà nước được quy định tại Hiến pháp năm 2013: “thực hiện phân công, phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước” (Điều 52), song tại các văn bản Luật, các văn bản hướng dẫn quy phạm khác chưa làm rõ mức độ, tính chất và cụ thể của việc “phân cấp”, “phân quyền” và tính tự quản chính quyền cũng chưa được thể hiện rõ nên chính quyền địa phương, đặc biệt là chính quyền cấp xã còn lúng túng trong việc thực hiện các nhiệm vụ của địa phương. Thứ ba, theo quy định pháp luật hiện hành, chính quyền cấp xã được ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh các vấn đề thuộc thẩm quyền quản lý của chính quyền xã. Tuy nhiên, xung quanh vấn đề này, còn có nhiều nội dung cần được quan tâm và đang bỏ ngỏ. Thứ tư, HĐND xã chỉ có thực quyền trong việc quyết định những vấn đề thuộc “giới hạn” về ranh giới địa lý, thẩm quyền vẻn vẹn trong tổng diện tích, quản lý hành chính và dân cư trên xã đó. Tuy nhiên, thực quyền đó không phải là quyền lực hoàn toàn, tự quyết hoàn toàn mà còn phụ thuộc vào sự chỉ đạo của chính quyền cấp trên. Thứ năm, tầm quan trọng của chính quyền xã chưa được đặt xứng tầm.
Đồng thời đề tài cũng đã nghiên cứu kinh nghiệm tổ chức chính quyền tự quản của một số quốc gia trên thế giới để từ đó tìm ra bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam.
c, chương 3, đề tài đề xuất áp dụng mô hình tự quản ở chính quyền xã, theo đó: Về điều kiện chính trị hiện nay ở nước ta, để “chấp nhận” khái niệm “tự quản chính quyền”, đặc biệt là “tự quản chính quyền xã” đưa vào các văn kiện của Đảng mang tính định hướng là việc làm khó, cần có sự thay đổi tư duy trong việc đề cao vị trí, vai trò của chính quyền cấp xã, đề cao tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cấp chính quyền gần dân, sát dân nhất. Đây là yếu tố quan trọng nhằm định hướng, mang tính “mở đường” cho các quy định của pháp luật. Về yếu tố các quy định của pháp luật về “tự quản chính quyền”, điều này phải được quy định rõ trong Hiến pháp, trong các văn bản Luật, văn bản hướng dẫn dưới Luật như Nghị định của Chính phủ, Thông tư của các Bộ làm căn cứ để triển khai, thực hiện trên thực tế.