Ngày 30/8/2024, tại trụ sở Bộ Nội vụ, Viện Khoa học tổ chức nhà nước đã tổ chức nghiệm thu chính thức đề tài thuộc chương trình khoa học trọng điểm cấp Bộ “Mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương” do TS. Phan Đăng Sơn, Nghiên cứu viên, Viện Khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ làm chủ nhiệm.
Hội đồng nghiệm thu (Hội đồng) có 07 thành viên, do PGS.TS. Triệu Văn Cường Thứ trưởng Bộ Nội vụ làm chủ tịch.
PGS.TS. Triệu Văn Cường - Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu
Tại buổi nghiệm thu, TS. Phan Đăng Sơn, Nghiên cứu viên, Viện Khoa học tổ chức nhà nước, Bộ Nội vụ thay mặt Nhóm nghiên cứu trình bày tóm tắt kết quả nghiên cứu của Đề tài. Theo Nhóm nghiên cứu, tại các thành phố lớn, tốc độ đô thị hóa nhanh chóng đang tạo ra áp lực lớn cho các đô thị lõi trong đáp ứng nhu cầu của người dân dẫn đến yêu cầu phải thành lập các thành phố trong thành phố để chia sẻ áp lực, giảm tải cho đô thị. Do vậy, để quá trình đô thị hóa được diễn ra một cách hiệu quả, các thành phố trực thuộc Trung ương đã phân cấp quản lý, nâng cao chất lượng quy hoạch đô thị và đẩy mạnh đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng ở các đô thị lớn, như Thủ đô Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hải Phòng,... Hình thành hệ thống đô thị vừa và nhỏ theo hướng phân bố hợp lý trên các vùng, khắc phục tình trạng tự phát trong phát triển đô thị.
TS. Phan Đăng Sơn, Viện Khoa học tổ chức nhà nước thay mặt Nhóm nghiên cứu trình bày tóm tắt kết quả nghiên cứu Đề tài.
Ở nước ta mô hình thành phố thuộc hành phố trực thuộc Trung ương chính thức được biết đến từ Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 và thực tiễn năm 2021 đã thành lập “thành phố trong thành phố” đầu tiên (thành phố Thủ Đức thuộc Thành phố Hồ Chí Minh). Hiện nay, trong 5 thành phố trực thuộc Trung ương, chỉ có 2 thành phố Đà Nẵng và Cần Thơ chưa có kế hoạch thành lập thành phố thuộc thành phố; thành phố Hải Phòng, Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh đã và đang có những hoạt động để tiến hành thành lập thành phố thuộc thành phố. Điều này cho thấy xu hướng mạnh mẽ thành lập thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương trong thời gian tới và là giải pháp căn bản tăng cường quản lý đô thị tại các thành phố trực thuộc Trung ương. Điều này góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trong bối cảnh đô thị hóa ở nước ta diễn ra nhanh chóng và đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết, trong đó có vấn đề mô hình tổ chức chính quyền. Do vậy, việc nghiên cứu đề tài “Mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương” là thực sự cần thiết trong giai đoạn hiện nay.
PGS.TS. Nguyễn Minh Phương, Giảng viên cao cấp, Học viện Hành chính Quốc gia nhận xét phản biện Đề tài
Đánh giá kết quả đạt được của Đề tài, Hội đồng cho rằng Nhóm nghiên cứu đã hệ thống hóa, phân tích làm rõ được một số vấn đề lý luận cơ bản, có liên quan đến chủ đề nghiên cứu: khái niệm, các yếu tố cấu thành mô hình tổ chức chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương; đặc điểm, vai trò của chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương; các yếu tố ảnh hưởng đến mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương; yêu cầu của quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả với xây dựng mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương.
Bên cạnh đó, Nhóm nghiên cứu đã tổng hợp kinh nghiệm tổ chức mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương (khu phố Đông thuộc thành phố Thượng Hải, thành phố New York), rút ra nhận xét và khuyến nghị đối với Việt Nam. Đồng thời, khái quát thực trạng pháp luật về mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương và tình hình tổ chức, hoạt động của chính quyền thành phố Thủ Đức; từ đó rút ra một số nhận xét về ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân. Các số liệu phong phú và cập nhật, sát thực tế; Nhóm nghiên cứu đã xác định các quan điểm và đề xuất mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương, gồm vị trí pháp lý; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; tổ chức bộ máy; đề xuất các giải pháp bổ sung, sửa đổi quy định pháp luật và giải pháp phân cấp, phân quyền mang tính đổi mới, hợp lý và có căn cứ thực tiễn.
Ngoài ra, Nhóm nghiên cứu có tinh thần cầu thị, nghiêm túc tiếp thu để chỉnh sửa và giải trình rõ những ý kiến góp ý của các chuyên gia thẩm định cũng như các thành viên Hội đồng nghiệm thu cấp cơ sở, do vậy chất lượng các sản phẩm của đề tài được nâng lên rõ rệt.
PGS.TS. Vũ Thư, Viện Nhà nước và Pháp luật, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam nhận xét Đề tài.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được của Đề tài, Hội đồng cho rằng Nhóm nghiên cứu cần làm rõ hơn các khái niệm “thành phố trong thành phố”, “thành phố vệ tinh” và đặt trong mối tương quan với thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương ở Việt Nam; về mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương cần xác định rõ các đơn vị hành chính trực thuộc là phường (đô thị) hay cả xã (nông thôn)? như đã thể hiện tại (trang 143 -145); các quan điểm đề xuất mô hình chính quyền thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương cần đặt trong mối quan hệ với tổ chức và hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị (tổ chức Đảng – Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội) ở cấp thành phố và phường (không tổ chức Hội đồng nhân dân phường); về nhiệm vụ, quyền hạn và phương thức hoạt động, cần chú ý đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp xác định hợp lý mối quan hệ giữa cấp chính quyền, nhất là Ủy ban nhân dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương với Ủy ban nhân dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân các phường trực thuộc. Nếu như chính quyền thành phố Hồ Chí Minh cần tăng cường phân cấp, ủy quyền cho chính quyền thành phố Thủ Đức, thì chính quyền thành phố Thủ Đức có tăng cường ủy quyền hoặc tản quyền cho các chính quyền các phường hay không?
Bên cạnh đó, Nhóm nghiên cứu cần chú ý chỉnh sửa các tiêu đề hợp lý hơn như tiêu đề tiểu mục 1.1.3. trùng hoàn toàn với tên Đề tài; hoặc tiểu mục 2.2.3. “Thực trạng phân cấp, ủy quyền của chính quyền thành phố Thủ Đức” nhưng nội dung là phân cấp, ủy quyền của thành phố Hồ Chí Minh cho chính quyền thành phố Thủ Đức. Ngoài ra, cần bám sát vào các yêu cầu của quản trị quốc gia để làm rõ các vấn đề lý luận và thực tiễn của việc xây dựng mô hình thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương; nên cân nhắc và làm rõ hơn mục tiêu của việc thành lập thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương là gì? Quá trình hình thành thành phố thuộc thành phố Trực thuộc trung ương ở Việt Nam. Ngoài ra, Nhóm nghiên cứu, cần rà soát lỗi diễn đạt, câu văn trùng lặp, chính tả, bảo đảm văn phong khoa học hành chính xúc tích, ngắn gọn.
Quang cảnh buổi nghiệm thu
Phát biểu kết luận buổi nghiệm thu, trên cơ sở thống nhất ý kiến của các thành viên Hội đồng, PGS. TS. Triệu Văn Cường, Chủ tịch Hội đồng cho rằng: Đề tài được tổ chức nghiên cứu nghiêm túc, công phu, bố cục hợp lý về cơ bản đã giải quyết được các mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề ra. Tuy nhiên, Nhóm nghiên cứu cần tiếp thu tối đa các ý kiến góp ý của Hội đồng để bổ sung hoàn thiện các nội dung của Đề tài.
Đề tài đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá xếp loại: Đạt./.
Tin, ảnh: Đỗ Hồng