Nghiệm thu chính thức Chương trình khoa học trọng điểm cấp Bộ “Tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả”

Ngày 31/10/2024, tại trụ sở Bộ Nội vụ, Viện Khoa học tổ chức nhà nước đã tổ chức nghiệm thu chính thức Chương trình khoa học trọng điểm cấp Bộ “Tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả” do PGS.TS. Triệu Văn Cường, Thứ trưởng Bộ Nội vụ làm chủ nhiệm.

Hội đồng nghiệm thu (Hội đồng) có 07 thành viên, do PGS.TS. Lê Minh Thông, Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội làm chủ tịch.

PGS.TS. Lê Minh Thông - Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu

Tại buổi nghiệm thu, TS Nguyễn Huyền Hạnh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước thay mặt Ban Chủ nhiệm Chương trình khoa học trình bày tóm tắt Báo cáo tổng hợp tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả. Theo đó, để đổi mới quản trị quốc gia theo theo hướng hiện đại, hiệu quả, cần đổi mới tổ chức, hoạt động của cả hệ thống chính trị mà trong đó có bộ máy nhà nước là một trong những yêu cầu, điều kiện đầu tiên và quan trọng bậc nhất bởi vì quản trị quốc gia, theo nghĩa trực tiếp, là chức năng, nhiệm vụ chính của nhà nước. Chính vì vậy, việc đổi mới tổ chức, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đã liên tục được đề cập trong các Văn kiện của Đảng và nhiều văn bản pháp luật của nhà nước trong những thập kỷ gần đây, mà mới nhất là Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ 13 và Nghị quyết Hội nghị Trung ương số 27 năm 2022 về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới (Nghị quyết 27).

TS. Nguyễn Huyền Hạnh - Phó Viện trưởng Viện Khoa học tổ chức nhà nước thay mặt Ban Chủ nhiệm Chương trình báo cáo tóm tắt kết quả nghiên cứu

Tuy nhiên, việc đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả đặt ra những yêu cầu cụ thể gì với việc đổi mới tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, và cần làm gì để hai quá trình này diễn ra đồng thời mà trong đó đổi mới tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước sẽ góp phần đắc lực vào việc đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả. Đây là những câu hỏi không dễ trả lời. Mặc dù gần đây đã có một số nghiên cứu ở Việt Nam đề cập đến việc đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả và đổi mới tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, song các nghiên cứu hiện có vẫn chưa giải quyết được một cách thuyết phục trên một số khía cạnh lý luận, thực tiễn quan trọng. Đặc biệt, các nghiên cứu hiện vẫn chưa thực sự làm rõ được mối quan hệ giữa hai vấn đề, trong đó đặc biệt là các yêu cầu đặt ra và các giải pháp để gắn kết đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước với các yêu cầu đặt ra của quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả. Vì vậy, việc triển khai Chương trình “Tổ chức hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả” là cấp thiết, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn sâu sắc.

PGS.TS. Trương Hồ Hải, Viện trưởng, Viện Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nhận xét, phản biện Chương trình.

Đánh giá kết quả đạt được của Chương trình, Hội đồng cho rằng Ban Chủ nhiệm đã làm rõ được những vấn đề lý luận cơ bản của quản trị quốc gia hiện đại, bối cảnh và yêu cầu của đổi mới quản trị quốc gia hiện đại đối với tổ chức, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước. Ban Chủ nhiệm đã đi sâu phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn tổ chức, hoạt động của Chính phủ và chính quyền địa phương các cấp ở nông thôn, đô thị và một số nội dung có liên quan như: Quản lý và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức; phân cấp, phân quyền giữa trung ương và địa phương; tổ chức đơn vị hành chính các cấp; vai trò, trách nhiệm của Chính phủ và chính quyền địa phương đối với dịch vụ công... đã rút ra những ưu điểm, tiến bộ cũng như những hạn chế, bất cập về nhận thức, quan điểm, thể chế, chính sách và thực hiện pháp luật về tổ chức, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước so với yêu cầu của đổi mới quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả trong bối cảnh mới của đất nước. Trên cơ sở đó đã đưa ra những đề xuất, kiến nghị cụ thể và có tính khả thi cao trong thực tiễn.

PGS.TS. Đinh Dũng Sỹ, Nguyên Vụ trưởng, Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ nhận xét, phản biện Chương trình.

Bên cạnh đó, Ban Chủ nhiệm Chương trình đã đưa ra một số kiến nghị nhằm đổi mới tổ chức, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu của đổi mới quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả ở Việt Nam hiện nay gồm:

(1) Đổi mới, nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các cơ quan trong bộ máy nhà nước và cán bộ, công chức về bản chất, đặc trưng của quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả, bối cảnh, yêu cầu và những vấn đề đặt ra đối với đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả;

(2) Tiếp tục điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ và chính quyền địa phương theo nguyên tắc: Nhà nước chỉ làm những gì mà các chủ thể của thị trường và của xã hội không làm;

(3) Tăng cường, đổi mới cơ chế phân cấp, phân quyền giữa Chính phủ và chính quyền địa phương trong thực hiện các nhiệm vụ của quản lý nhà nước và cung ứng dịch vụ công theo hướng bảo đảm quản lý thống nhất của Chính phủ, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, từng địa phương;

(4) Tiếp tục đẩy mạnh cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ở trung ương và địa phương theo hướng tinh gọn, ít tầng cấp, ít đầu mối, vận hành nhanh nhạy, thông suốt, đồng bộ, có hiệu lực, hiệu quả cao;

(5) Đổi mới phương thức hoạt động của các cơ quan trong bộ máy hành chính nhà nước theo các nguyên tắc, chuẩn mực của quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả;

(6) Xây dựng mối quan hệ đối tác, bình đẳng với các tổ chức ngoài nhà nước, đảm bảo sự đồng thuận xã hội, kết hợp hài hòa lợi ích giữa các chủ thể trong và ngoài nhà nước;

(7) Thực hiện công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của Chính phủ và UBND các cấp;

(8) Tiếp tục đổi mới chế độ công vụ, công chức phù hợp với các nguyên tắc, chuẩn mực của quản trị quốc gia hiện đại, hiệu quả;

(9) Tổ chức hợp lý hệ thống đơn vị hành chính - lãnh thổ đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước.

Ngoài ra, Nhóm nghiên cứu cũng đưa ra một số điều kiện đảm bảo để thực hiện các giải pháp kiến nghị nêu trên như: cần tiếp tục hoàn thiện thể chế tổ chức, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước; nâng cao năng lực và đổi mới phong cách, thái độ của đội ngũ cán bộ, công chức trong thực thi công vụ; tổ chức thí điểm thiết chế thủ trưởng tại cơ quan hành chính ở địa phương; đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học và tổng kết thực tiễn những vấn đề có liên quan đến tổ chức, hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước... 

GS.TS. Vũ Công Giao, Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận xét Chương trình

Bên cạnh những kết quả đã đạt được của Chương trình, Hội đồng đề nghị Ban Chủ nhiệm Chương trình cần làm rõ hơn những yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước trong bối cảnh đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả và chỉ ra được những tồn tại, hạn chế; những thách thức đặt ra trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước. Từ đó, nhận diện được nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại này. Bên cạnh đó, cần đưa ra những giải pháp mang tính đột phá và khả thi trong việc nâng cao hiệu quả về tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước, đáp ứng yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả; qua đó góp phần tham mưu hoạch định chính sách cho các cấp có thẩm quyền. Đồng thời các nghiên cứu trong Đề tài nhánh còn dàn trải, trùng lắp cần tập trung có điểm nhấn; một số giải pháp, kiến nghị cần mô tả sâu sắc, cụ thể hơn. Nếu được nên kiến nghị lộ trình thực hiện cụ thể. Ngoài ra cần sắp xếp lại bố cục cho hợp lý, khoa học hơn,...

Quang cảnh buổi nghiệm thu

Phát biểu kết luận buổi nghiệm thu, trên cơ sở thống nhất ý kiến của các thành viên Hội đồng, PGS. TS. Lê Minh Thông, Chủ tịch Hội đồng đánh giá cao kết quả nghiên cứu của Ban Chủ nhiệm Chương trình khoa học, kết quả nghiên cứu có giá trị cả về lý luận và thực tiễn. Chương trình đã xây dựng được khung lý luận về những yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước trong bối cảnh đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả; nghiên cứu kinh nghiệm của một số quốc gia trên thế giới và rút ra được những bài học kinh nghiệm có giá trị tham khảo cho Việt Nam. Đánh giá được thực trạng về tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước; rút ra được những ưu điểm và chỉ ra những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế; từ đó đề xuất những giải pháp hoàn thiện về tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả.

Chủ tịch Hội đồng đề nghị Ban Chủ nhiệm Chương trình cần tiếp thu tối đa các ý kiến góp ý, của các thành viên Hội đồng để bổ sung, chỉnh sửa hoàn thiện nội dung của Chương trình khoa học.

Chương trình đã được Hội đồng nghiệm thu đánh giá xếp loại: Đạt./.

Tin, ảnh: Đỗ Hồng