Nghiên cứu ứng dụng phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho sinh viên tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội.

Chủ nhiệm: ThS. Vũ Cẩm Tú

Năm đăng ký: 2013

Năm nghiệm thu: 2016

Tóm tắt:

1. Mục tiêu
Đề xuất những biện pháp mang tính khả thi nhằm ứng dụng hệ thống các phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà trường.
2. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị và đề xuất, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, đề tài bao gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về ứng dụng phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho sinh viên
Chương 2. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội
Chương 3. Các biện pháp ứng dụng phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho sinh viên ở Trường Đại học Nội vụ Hà Nội
Thực nghiệm tác động
Kiến nghị và đề xuất
3. Nội dung chính của đề tài
a, chương 1, nghiên cứu bối cảnh của công cuộc đổi mới giáo dục đại học ở thế kỷ XXI và những thay đổi trong các cách tiếp cận giáo dục đại học; phân tích một số khái niệm cơ bản như: phương pháp dạy học, quan điểm dạy học và quan điểm về đổi mới phương pháp dạy học; năng lực; cộng tác/hợp tác; khái niệm năng lực học tập cộng tác, theo đó: Năng lực học tập cộng tác là khả năng thực hiện có trách nhiệm và hiệu quả việc trao đổi, giúp đỡ, phối kết hợp giữa những người học với nhau trong quá trình học tập nhằm đạt được hiệu quả tốt nhất trên cơ sở hiểu biết.
   Phân tích các luận điểm cơ bản về dạy học theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác, khái quát các đặc trưng của học tập cộng tác, Đó là: Quá trình học tập của người học là quá trình phối kết hợp nhuần nhuyễn, hiệu quả trong môi trường học tập có chuẩn bị giữa SV với nội dung học tập và với GV; giữa SV với SV; Cộng tác trong học tập được thể hiện và rèn luyện tốt nhất trong quá trình làm việc theo nhóm; Học tập cộng tác bên cạnh việc đòi hỏi SV cần có các kỹ năng giao tiếp tích cực còn đề cao tính tự điều khiển, tinh thần trách nhiệm, tính tổ chức cao...
   Đồng thời, đề tài cũng phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến triển khai PPDH hình thành năng lực học tập cộng tác cho SV, bao gồm các yếu tố: Giáo viên với vai trò nhà tổ chức, thiết kế, giám sát, kiểm tra quá trình giảng dạy, trước kia người thầy vừa làm thiết kế vừa làm thi công; Sinh viên với vai trò người học chủ động để chiếm lĩnh tri thức, kiến thức nghề nghiệp và các kỹ năng cần thiết cho quá trình lao động và cuộc sống, trong đó động cơ học tập là yếu tố quan trọng thúc đẩy hiệu quả học tập; Các yếu tố khác như: Môi trường học tập, Nội dung dạy học: tỉ lệ nội dung học tập cần có sự hợp lý, hài hòa giữa việc trang bị kiến thức nghề nghiệp và việc hình thành và phát triển cho SV những kỹ năng xã hội.
b, chương 2, đánh giá thực trạng sử dụng phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho sinh viên Trường đại học Nội vụ. Để đánh gíá thực trạng, đề tài tiến hành khảo sát 414 sinh viên của 4 khoa và 52 giáo viên của 7 khoa và rút ra các đánh giá thông qua số liệu khảo sát như sau:
- Nhận thức của SV về PPDH theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho người học còn rất hạn chế. Mục tiêu của quá trình học tập nặng về hiểu, ghi nhớ và tái hiện lại kiến thức. Phương pháp học tập còn mang tính thụ động khi SV quan tâm nhiều đến việc nghe giảng và ghi chép, ít có sự trao đổi, thảo luận với bạn về nội dung môn học, ngại ngần phản hồi lại với GV; ít tìm kiếm các nguồn tài liệu để hiểu sâu và mở rộng bài giảng.
- Nhận thức của GV về PPDH theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho SV tương đối tốt. Phần lớn các GV đều thấy rõ ý nghĩa của phương pháp này trong việc hình thành và phát triển năng lực và kĩ năng cho SV. Tuy nhiên do vẫn đề cao mục tiêu cung cấp và trau dồi kiến thức cho SV nên phương pháp thuyết trình, vấn đáp, nêu vấn đề được sử dụng thường xuyên trong khi nhóm phương pháp nhằm phát triển năng lực học tập cộng tác của SV như hoạt động nhóm, thảo luận, tình huống cùng với những kĩ thuật dạy học tích cực (như trò chơi, bể cá, tàu phá băng, chuyên gia…) ít được sử dụng. SV vì vậy ít có cơ hội tương tác với nhau để hình thành, phát triển năng lực học tập cộng tác.
c, chương 3, Trên cơ sở một số nguyên tắc cơ bản, đề tài đề xuất giải pháp tổ chức ứng dụng cho SV Trường ĐHNVHN. Cụ thể:
- Việc ứng dụng các PPDH cần đảm bảo nguyên tắc thực tiễn, phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường; nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa, phát triển trên nền tảng những cái sẵn có (đội ngũ, hệ thống PPDH truyền thống); nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức (phù hợp với năng lực, điều kiện thực của SV nhà trường..); nguyên tắc đảm bảo sự phụ thuộc tích cực, xem xét PPDH theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác như một sự tương tác đa chiều giữa GV – SV, SV – SV,...
- Nhóm giải pháp được ưu tiên hàng đầu đặt nặng yêu cầu đối với GV: GV phải là người chủ động thúc đẩy động cơ học tập cộng tác cho SV. Dạy học lấy việc học của SV làm trung tâm, hướng vào phát triển năng lực học tập cộng tác cho SV, trong quá trình đó, GV giữ vai trò đặc biệt quan trọng, vừa như người định hướng, vừa như người cố vấn, khích lệ, „phân xử“...
- Nhóm giải pháp thứ hai hướng tới đổi mới môi trường hỗ trợ PPDH theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác.
- Nhóm giải pháp thứ ba hướng tới đổi mới phương thức đánh giá hướng vào phát triển năng lực học tập cộng tác cho SV.
   - Nhóm giải pháp thứ tư tập trung đổi mới tổ chức tiến trình dạy học hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho SV từ quá trình chuẩn bị dạy học (đề cương bài giảng, thiết kế kịch bản lên lớp,...) đến đổi mới quá trình thực thi dạy học...
Sau khi đưa ra hệ thống các nhóm giải pháp, đề tài đã tiến hành thực nghiệm đối với GV và SV ngành Quản trị nhân lực, Trường ĐHNVHN. Kết quả thực nghiệm cho thấy sau thực nghiệm, các khách thể thực nghiệm đều có chung khẳng định việc sử dụng các PPDH theo hướng phát triển năng lực học tập cộng tác cho SV Trường Đại học Nội vụ đều làm thay đổi và trách nhiệm của SV tăng lên, các nhóm năng lực quản lý, đàm phán, nhóm năng lực chia sẻ đều được nâng lên. Như vậy, giải pháp đề xuất có tính khả thi, các giải pháp đề xuất ở trên nếu được triển khai đồng bộ và hợp lý thì việc ứng dụng PPDH theo hướng phát huy năng lực học tập cộng tác cho SV Trường ĐHNVHN sẽ góp phần củng cố và nâng cao hiệu quả học tập cho SV một cách tích cực.